AchtergrondBinnenkortBuitenland

Aalto brengt nieuwe productie Le prophète

In het kader van het Reformatiejaar 2017 brengt het Aalto-Musiktheater in Essen vanaf 9 april een nieuwe productie van Le prophète, een grand opéra van Giacomo Meyerbeer. Peter Franken duikt in de achtergronden van het werk.

Het Aalto-Musiktheater in Essen. (© Tuxyso / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0)
Het Aalto-Musiktheater in Essen. (© Tuxyso / Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0)

Vijfhonderd jaar geleden publiceerde Maarten Luther zijn 95 stellingen, volgens de overlevering door ze aan de deur van de slotkerk in Wittenburg te spijkeren. Dit was het begin van de ontwikkelingen die hebben geleid tot de Reformatie, de scheuring van de Rooms-Katholieke Kerk en de Contrareformatie.

De kerkscheuring heeft geleid tot het ontstaan van een groot aantal religieuze groeperingen buiten de katholieke kerk. Eén ervan is de sekte van de anabaptisten, beter bekend als wederdopers. In Münster wisten leden van de sekte het bestuur over te nemen en onder leiding van hun voorman, Jan van Leyden, werd in 1534 een ware theocratie gesticht, die standhield tot zijn gewelddadige ondergang in 1536. Iets dergelijks ontstond tien jaar later in Genève, waar Calvijn een theocratie wist te bewerkstelligen.

Kernpunt waarin de wederdopers zich onderscheiden van andere christelijke bewegingen is het voorbehouden van de rituele doop aan volwassenen. Aangezien vrijwel iedereen al eens als kind was gedoopt, moest dit nogmaals gedaan worden, maar nu bij iemand die het ritueel bij zijn volle verstand onderging.

Later zijn er andere sekten ontstaan die hetzelfde principe hanteerden, maar een vrediger bestaan leidden. Naar de priester Menno Simons is de pacifistische sekte der mennonieten genoemd. Zij noemen zichzelf geen wederdopers maar doopsgezinden. Mennonieten vindt men over de gehele wereld. De cineast Carlos Reygadas heeft een prachtige film gemaakt, Stellet Licht, die zich afspeelt in een gesloten mennonietengemeenschap in het noorden van Mexico.

Meyerbeers Prophète

Het verhaal van Le prophète speelt zich af in de Lage Landen en de omgeving van Münster. Jean (Jan) van Leyden, een jongeman die met zijn moeder Fidès een herberg runt, staat op het punt om te trouwen met de lijfeigene Berthe. Hier is toestemming voor nodig van Berthes heer, Graaf Oberthal. Deze weigert dit echter en neemt zowel Berthe als Fidès gevangen. Berthe slaagt erin om te ontsnappen en naar Jean te vluchten, maar Oberthal stelt Jean vervolgens voor een onmogelijke keuze: als hij zijn bruid niet teruggeeft, zal Oberthal zijn moeder doden. Jean kiest, door wanhoop gedreven, voor zijn moeder.

John Osborn zingt de hoofdrol in Le prophète. (© Greg Figge)
John Osborn zingt de hoofdrol in Le prophète. (© Greg Figge)

In een droom heeft Jean een visioen gehad van zijn kroning in een tempel, waarbij hij door de menigte als koning David wordt geprezen. In de herberg heeft hij kennisgemaakt met drie wederdopers, religieuze fundamentalisten die in hem hun profeet menen te herkennen en hem tot sekteleider maken.

Al gauw gaat Jean geheel op in zijn rol. Hij gelooft er volledig in. Als na korte tijd de meute zich tegen hem – de vermeende profeet – keert, weet hij hen door een bevlogen betoog te inspireren tot de verovering van de stad Münster, waar hij vervolgens tot koning wordt gekroond. Daarmee is zijn droom bewaarheid. Door allerlei verwikkelingen houdt hij het echter niet lang vol en na de inname van Münster door de troepen van de keizer slaat hij de hand aan zichzelf.

TUP Festtage

De première van Le prophète is het sluitstuk van de Theater und Philharmonie Festtage. Deze vinden dit jaar voor de tweede maal plaats. Het motto is ‘Glaube macht Kunst’, waarmee wordt ingehaakt op het Reformatiejaar 2017.

Onderdeel van de TUP Festtage is onder meer het toneelstuk Parzival van Tankred Dorst en een drietal balletten van choreograaf Alexander Ekman. Het Orkest van de Achttiende Eeuw en Cappella Amsterdam spelen onder Daniel Reuss de Johannes Passion en de Essener Philharmoniker speelt Mozarts grote Mis in C-mineur met soliste Chen Reiss – twee grote tegenpolen en exponenten van de protestantse en katholieke muzikale liturgie.

De TUP Festtage spelen van maandag 3 tot en met zondag 9 april. Op de zondag vindt de première van Le prophète plaats. Daarna zullen er nog acht voorstellingen volgen. De enscenering is van de hand van de Franse regisseur Vincent Boussard. Jean de Leyde wordt vertolkt door niemand minder dan de beroemde tenor John Osborn. Zijn moeder Fidès wordt gezongen door Marianne Cornetti. De rol van Jeans verloofde Berthe is in handen van Lynette Tapia, mevrouw Osborn.

Zie voor meer informatie de website van het Aalto-Musiktheater.

Vorig artikel

Kwartiertjes opera van nieuwe talenten

Volgend artikel

Cité de l’Opera: Willard, Joan en Elza

De auteur

Peter Franken

Peter Franken

6Reacties

  1. Stefan Caprasse
    28 maart 2017 at 11:34

    Heel interessant…

  2. Leen Roetman
    29 maart 2017 at 10:34

    Bedankt voor deze achtergrond!
    Opmerkelijk dat er in Duitsland zo veel aandacht is voor Meyerbeer en deze opera. Na een enscenering in Karlsruhe volgt er volgend seizoen ook nog een enscenering bij de Deutsche Oper Berlin. Waar blijven wij?Op Forumopera lees ik bij een bespreking van de enige CD opname (Sony, 1976) nog een leuke anekdote. “16 avril 1849 : un vote important est prévu à l’Assemblée nationale. Face à des tribunes désespérément vides, le président doit se résigner et ajourner la séance. C’est que tous les députés sont… à l’opéra, pour la première du Prophète de Meyerbeer.”

  3. Maarten-Jan Dongelmans
    29 maart 2017 at 11:21

    Beste Leen, er is nog een opname: op Opera D’oro. Hier zingt wederom Marilyn Horne en dirigeert Hanry Lewis. Deze uitgave laat wijlen Nicolai Gedda op zijn mooist horen.

  4. Rudolph Duppen
    29 maart 2017 at 17:31

    Op de Amerikaanse site van Première Opera staan nog meer opnames van Le Prophète. Wat een heerlijke anecdote.

  5. Wiebke Göetjes
    29 maart 2017 at 23:00

    De laatste keer in Nederland: 2009 Westerpark.

    http://www.operamagazine.nl/binnenkort/1518/le-prophete-tijdens-jaarlijks-westerpark-concert/

    Ik zong zelf de rol van Fides. Deze heb ik daarna ook nog bij het Staatstheater Braunschweig gezongen in november 2015.

  6. Rudolph Duppen
    30 maart 2017 at 11:12

    De laatste scenische uitvoering van Le Prophète in Nederland, zo ver ik kan nagaan, in het seizoen 1900-1901 (2 september, 1900 in de Stadsschouwburg, Amsterdam) bij de Nederlandsche Opera en in het Nederlands.Daarvoor voerde De Hoogduitse Opera het werk regelmatig in het Duits uit in de Groote Schouwburg in Rotterdam en het Théâtre Royal Français in Den Haag in het Frans. De andere opera’s van Meyerbeer werden trouwens ook regelmatig uitgevoerd.