De nieuwe productie van Turandot van het Anhaltisches Theater Dessau draait om een spel: wie het raadsel oplost, mag met de prinses trouwen. Simpeler kan niet. Maar de regie van Andrea Moses voert zo ver, dat het eenvoudige verhaal verloren gaat. Uiteindelijk wint de muziek.

Precies een jaar geleden klonk vanaf de bühne van Dessau – het grootste draaiende toneel van Duitsland – een zowel qua muziek als regie inspirerende uitvoering van Lohengrin. In handen van de toen nieuwe huisregisseur Andrea Moses en de toen nieuwe Generalmusikdirektor Antony Hermus kondigde zich een veelbelovende en spannende heropleving van het theaterleven in de provinciestad aan, een stad die normaal niet zo bruist van leven en economische voorspoed.

Hetzelfde duo is dit jaar goed voor een nieuwe productie van Turandot. Helaas krijgt de geniale samenwerking tussen muziek en regie, die van Lohengrin zo’n succes maakte, in deze Turandot geen vervolg. Het werk valt uiteen, regie en muziek gaan een eigen weg en het ‘Dessau-wonder’ herhaalt zich niet.

Andrea Moses maakt van de ijskoude, genadeloze prinses uit Peking een provocerende ‘Marilyn Monroe’, afkomstig uit een tv-quizz of talkshow. De Chinezen zijn leden van een exclusieve golfclub, die zich vermaken met de executies van buitenstaanders. In de eerste akte spelen ze golf met het hoofd van de prins van Perzië. Altijd ligt wel ergens een afgehakt hoofd op het toneel, dat vormgegeven is als de achtergrond van een tv-quiz.

Het idee van deze tv-quiz is jammer genoeg een zeer saaie aankleding voor het hele stuk. Vanaf het einde van de tweede akte zijn de handelingen volstrekt zinloos en sleept het verhaal zich moeizaam voort naar het einde van de opera. Waarom houdt Calaf van Turandot, en omgekeerd? Waarom sterft Liù? Welke koning wordt bejubeld door de clubleden? Het is een typisch voorbeeld van een mislukte regietheater-voorstelling: het ‘geniale’ idee houdt geen stand, het functioneert slechts tot op bepaalde hoogte en het geheel blijft onbevredigend.

Van het zangersfront komt ook geen eensgezinde redding. Iordanka Derilova heeft als ‘Marilyn-Turandot’ een sterke présence en een solide stem, die zeker een paar van haar collega’s bij grotere huizen in de schaduw zou stellen. Maar in de Calaf van Sergey Drobyshevskiy vindt ze geen gelijke: de prinses blijft in die zin onverslagen.

Pavel Shmulevich heeft een veel te jonge stem om de oude Timur overtuigend te vertolken. Zo moet hij onrealistisch veel overdrijven bij het betreuren van de dood van Liù. Ook de Nederlandse sopraan Angelina Ruzzafante heeft een blinkende, frisse stem, die daardoor puur en helder klinkt, maar helemaal ‘roldekkend’ is ze niet.

Door het ongelukkie regieconcept komt het terzet van Ping (de altijd mooi klinkende Wiard Witholt), Pong (David Ameln) en Pang (Angus Wood) in de tweede akte op mij langdradiger over dan ooit tevoren.

De werkelijke en enige winnaar van de avond is voor mij Antony Hermus. Van de eerste noot tot de laatste dirigeert hij niet alleen, hij zingt koor en solisten hun rollen haast voor, waardoor iedereen goed inzet. Een tour de force en een bewijs van harde arbeid: Hermus is zeker niet zo’n dirigent die zich in een ‘turris eburnea’ terugtrekt en als halfgod in de heilige, donkere sferen van de muziek rondzweeft. Hij blijft bij ‘zijn mensen’, leidt met precisie en lichte speelsheid en is niet bang voor fortissimo en grootste Puccini-effecten. Met hem krijgt de avond uiteindelijk toch een winnaar!

Zie voor meer informatie de website van het Anhaltisches Theater Dessau.

Alessandro Anghinoni is correspondent van Place de l’Opera in Berlijn en Zürich. Hij is vertaler van beroep en schrijft regelmatig over opera. Voorheen voor bladen als Opernwelt, tegenwoordig op zijn blog Operello&Operella.