In zijn dagboek De wonderen van de heilbot beschrijft Oek de Jong het geploeter van het schrijversvak. Mezzosopraan Cora Burggraaf gebruikte hieruit fragmenten en maakte het liederenprogramma Bloot zijn en beginnen. Lex Bohlmeijer las voor en Ed Spanjaard bespeelde de piano. Het was afwisselend en boeiend, met soms hoogdravende teksten.

Het concept voor Cora Burggraafs literaire liederenprogramma Bloot zijn en beginnen begon aan de koffietafel van dirigent en pianist Ed Spanjaard. Zij kende Oek de Jong van zijn boeken, hij kende de schrijver ook persoonlijk. Oek de Jong is bij het grote publiek bekend van zijn romans Opwaaiende zomerjurken (1979) en Cirkel in het gras (1985). Een veelschrijver is hij niet. Writer’s blocks zorgden ervoor dat hij er jaren over deed voordat hij een nieuwe roman publiceerde.

Dit schrijversgetob, waar overigens ook andere creatievelingen onder gebukt gaan, werkte Oek de Jong uit in zijn dagboekfragmenten De wonderen van de heilbot (2006). Burggraaf herkende dit moeizame creatieve proces uit haar eigen praktijk. Ze noemt het een zoektocht, een proces in fases van sterke emoties en gedachten: van het doen, van het vastlopen, van verwachtingen hebben in je eigen werk tot de extase als het af is.

Op het podium heeft Burggraaf iets bescheidens, maar toch ook flair. Haar stem – soepel, met een mooi donker resonerend geluid – sleept je mee. Zondagochtend zong ze in TivoliVredenburg voor een volle zaal een scala aan liederen. Er waren liederen bij van Stravinsky, Berg, Zemlinsky, Ravel, Weill en Ives. Aan een tafeltje las Radio 4-presentator Lex Bohlmeijer op theatrale wijze passages voor uit De wonderen van de heilbot. De meeste liederen sloten qua inhoud goed aan bij de soms hoogdravende teksten. Ed Spanjaard speelde pittig de zeer afwisselende begeleidingen.

Het publiek had geen idee wat het kon verwachten, temeer daar je niet kon meelezen wat Burggraaf precies zong. De teksten kreeg je achteraf. Daarnaast moest je wel enige interesse hebben in de zielenroerselen van een tobbende schrijver. Want als je zelf niet creatief bent, kun je je dan wel verplaatsen in een kunstenaar met een writer’s block?

Een niet goed werkende geluidsbox tijdens het concert zorgde even voor een onderbreking. Na de hervatting kreeg het publiek onder meer te horen hoe De Jong dichter en kunstcriticus Charles Baudelaire aanhaalde. Die zei: voor schrijven moet je bezieling hebben. Daarop hoorde je depressieve, megalomane dagboekfragmenten. Burggraaf zette een grote foto van Baudelaire naast de piano en zong het ontroerende ‘Verborgenheit’ van Hugo Wolf. Een lied over onbekende pijn. Ze zong het wonderschoon: heel naturel, klein en intens.

Het rusteloze gevoel van niet kunnen presteren kwam goed naar voren in het virtuoze lied ‘Ik kan geen postzegels verzamelen’. De absurdistische tekst is van Paul Van Ostaijen en de muziek is van Bart Visman. Inhoudelijk ging het over: van iets niet kunnen en willen naar juist wel: ‘Ik wil bloot zijn en beginnen.’ Het was leuk speels en boeiend.

Als publiek kwam je te weten dat Oek de Jong kleine ongelukjes had met zeilen, wat hem wakker schudde uit zijn creatieve impasse. ‘De natuur gaf hem een pak slaag.’ Ook besefte hij dat anderen er niets aan kunnen doen als hij niet kan schrijven. Hij doet het zelf en dus moet je je ook zelf ertoe zetten om weer te gaan werken. Schrijvers zijn grote hedonisten.

Aan het eind werd mooi beschreven dat de schrijver zo kon genieten van zwemmen in een sloot. Vervolgens klonk er ‘Extase’ van Henri Duparc. Een lied dat gaat over zacht slapen en de dood. Dat was een iets te grote overgang en bood een weinig hoopvol einde. Na afloop signeerde De Jong zijn boeken. Daar kreeg hij geen writer’s block van.

Bloot zijn en beginnen is nog op 25 november te zien in het Wilminktheater in Enschede.