Met L’incoronazione di Poppea zet de Nederlandse Reisopera een kroon op het toch al zeer succesvolle seizoen 24-25. De première in het Wilminktheater in Enschede op 5 april liet een keur aan prachtige zangers zien en horen in een productie die in zijn eenvoud memorabel was.

Claudio Monteverdi’s laatste drama, waarvan nog steeds niet helemaal duidelijk is hoeveel van de muziek daadwerkelijk van Monteverdi en hoeveel er door andere componisten aan bijgedragen is, werd gepresenteerd in de productie van regisseur Ted Huffman (gemaakt voor het Festival van Aix en Provence in 2022), die speciaal voor deze herinstudering zelf naar Enschede gekomen was. Zijn visie op het werk is ontdaan van grote visuele effecten. Het decor van Johannes Schütz bestaat uit een achterwand, stoelen die langs de kanten staan en een grote half donkere-, half lichte buis die boven de protagonisten hangt als een soort Ying en Yang, goed en kwaad, licht en donker symbool van het niet te vermijden lot en noodlot voor velen in de opera; een Zwaard van Damocles.

Actueel

De handeling wordt zonder al te veel opdringerige toevoegingen naar een onbepaald ‘heden’ verplaats. Huffman gaat daarbij een zeker mate van actualisering niet uit de weg, maar doet dat door middel van sterk verhalend (muziek)theater. De inhoud wordt daardoor tijdloos en dus ook relevant. De personenregie van Hoffman is gedetailleerd en zorgt er voor dat alle in totaal eenentwintig rollen door de negen zangers overtuigend weergegeven worden. De aankleding is stijlvol hedendaags, met jurken en kostuums (ontworpen door Astrid Klein) die de sensualiteit van het drama benadrukken.

Het verhaal, gebaseerd op de annalen van Tacitus, wordt helder verteld. Nero is verliefd op de courtisane Poppea en wil daarom van zijn vrouw Ottavia af. Filosoof Seneca keurt dit op gronden van moraal, maar ook om politieke redenen, af. Ottavia wil Poppea laten vermoorden door Ottavo. Als die vermomd als zijn ex-geliefde Drusilla bij zijn poging door de god van de liefde Amor wordt tegengehouden, komt de ware toedracht naar boven. Drusilla neemt de schuld op zich, maar dat kan Ottavo niet laten gebeuren. Hij wordt samen met Drusilla verbannen en Nero grijpt zijn kans om ook Ottavia voor altijd uit Rome te verbannen en trouwt met Poppea, die tot keizerin wordt gekroond.

Zeggingskracht

De zangers hebben éen voor éen uitstekende dictie en vertolken hun rollen vol zeggingskracht. Jake Arditti laat zich als Nerone zien en horen als krachtige, macho countertenor met een groot en mooi geluid. Hij bouwt de rol zorgvuldig op van een verliefde man tot een kwaadaardige potentaat. Poppea is in de karakterisering van Catherine Trottmann misschien niet enorm gelaagd, maar zeer lyrisch en prachtig gevocaliseerd. Haar ambitieuze kant als courtisane die het hogerop zoekt, is misschien wat onderbelicht, maar als de verliefde Poppea is ze indrukwekkend en sexy.

De meest ontroerende vertolking komt van Luciana Mancini als Ottavia. Nu wordt zij daarbij natuurlijk wel heel erg goed geholpen door de muziek die haar door Monteverdi gegeven wordt, maar het is invulling van die muziek die Mancini geeft aan haar Ottavia, die zorgt voor een werkelijk geweldige invulling van de rol vol nuances; van jaloezie en rancune tot melancholie en diep verdriet.

Bijna slaagde Marcel Beekman er in de gehele show te stelen met zijn dolkomische en fors aangezette uitbeeldingen van zijn vier verschillende vrouwen personages (Arnalta, Nutrice, Farnigliari 1 en Damigella). Zijn geweldig gefocuste en heldere tenorstem en niet altijd even subtiele, maar wel perfect getimede, acteren zorgen voor talrijke hilarische showstoppers maar ook ontroerende momenten, met name als Nutrice.

Er waren vocaal geen zwakke schakels. Lilian Farahani maakte zowel als de arrogante Fortuna als de zwoele, maar zeker ook kwetsbare Drusilla indruk. Jake Ingbar zong en speelde Ottone zeer overtuigend en zijn countertenor contrasteerde door zijn zachtere timbre en persoonlijkheid mooi met die van de robustere en potente Nerone van Jake Arditti.

Een ander vocaal en theatraal hoogtepunt was voor mij de sterfscène van Seneca. De bas Alex Rosen heeft een prachtige donkere en warme stem, die hij werkelijk indrukwekkend weet te gebruiken. Daarbij acteert hij geloofwaardig en ontroerend.

Opvallend was Steven van der Linden, die in zijn drie rollen liet horen dat hij als tenor een mooie toekomst heeft. Als acteur en als zanger is hij vrij om te doen wat er van zijn rollen verwacht wordt. De scene waarin hij als Lucano in een sensueel trio met Nerone en Poppea verwikkeld raakt is stijlvol erotisch. Lucia Martin Carton is een stralende en daadkrachtige Amor en Riccardo Romeo en Yannis Francois vullen de in zijn geheel uitmuntende cast volwaardig aan in hun kleinere rollen, waarbij Francois ook een groot talent voor beweging en dans toont.

Cappella Mediterranea, een historisch geïnformeerd orkest dat speelt in bezettingen die per productie worden samengesteld, moest onder leiding van Mónica Pustilnik een beetje warmdraaien, zo leek het. Eenmaal op temperatuur gekomen zorgden de muzikanten voor prachtige ondersteuning van de zangers, daarbij letterlijk nauwlettend de handelingen op het toneel volgend. Monteverdi’s kleurenpallet en gevoel voor theater werden door het ensemble smaakvol en vol individuele schoonheid weergegeven.

De combinatie van het muzikale en theatrale leverde een prachtige avond op. Ted Hufmanns regie is dan misschien niet zo bloederig en schokkend als de productie van Calixto Bieito*, of van de etherische, maar wat koele, schoonheid van Pierre Audi, het is wel een regie die de zangers en musici de ruimte geeft verhalend muziektheater te brengen dat voor genoeg diepgang, voldoende spanning en waar nodig zeker ook voor mooie sensualiteit zorgt. De meer dan voortreffelijke cast is daarbij dan een juweel in de kroon.

L’incoronazione di Poppea is nog te zien tot en met 3 mei in theaters door heel Nederland.

Verder kijken, lezen en luisteren

De video trailer van L’incornazione di Poppea.

Scene uit L’incoronazione di Poppea met Jake Arditi.

*L’incoranzione di Poppea door Calixto Bieito.