Ook dit jaar bezoeken recensenten van Place de l’Opera weer verschillende opera festivals in Europa.

Monique ten Boske bezoekt in Aix-enProvence vier producties en woonde op de vooravond van het Festival 2025 een herdenking bij van de recent overleden festival directeur Pierre Audi.

Het Festival d’Aix-en-Provence 2025 was al helemaal in kannen en kruiken en bedoeld als thematische verkenning naar transformatie, innerlijke omwenteling en maatschappelijke, maar ook persoonlijke bevrijding. Artistiek leider Pierre Audi, die sinds 2018 de koers van het festival bepaalde en daarvoor bijna dertig jaar aan het roer stond van De Nederlandse Opera (later De Nationale Opera), overleed echter onverwacht op 3 mei jongstleden. Het festival was letterlijk ‘la messagiera’, de brenger van het slechte nieuws, zoals Marieke Audi Peters, de vrouw van Pierre, zei op de Memorial in Aix op 6 juli 2025. Al eerder was er in Nederland op 22 Juni 2025 bij De Nationale Opera en Ballet een memorial geweest*.

Tijdens de herdenking van Pierre Audi in Aix-en-Provence spraken onder meer Rachida Dati, de Franse Minister van Cultuur, Sophie Joissains,de burgemeester van Aix, Paul Hermelin, de voorzitter van het festival, Audrey Azoulay,de directeur van UNESCO en enkele andere hoogwaardigheidsbekleders. De bijbehorende veiligheidsmaatregelen en het ceremoniële karakter maakten het geheel plechtig en Pierre daardoor wel heel voornaam.

Magie

Het programma werd geopend door dertien musici van het Symfonieorkest van de Beierse Omroep, onder leiding van hun chef dirigent Sir Simon Rattle. Zij brachten een zo mooie versie van de Siegfried Idylle van Wagner dat je je werkelijk gelukkig prijsde nog gewoon op deze wereld aanwezig te zijn. Wat Rattles vertolking bijzonder maakte, was de verfijning en transparantie waarmee hij dit werk, dat van zichzelf al intiem is, tot leven bracht. Zijn interpretatie ademde tederheid en nabijheid, zonder ook maar een moment sentimenteel te worden. Elk motief ontvouwde zich als een fluistering uit Wagners huiskamer – een zeldzaam mooie prestatie in de soms logge, onbarmhartige akoestiek van het Grand Théâtre de Provence. De muzikale lijnen waren helder, warm en met liefde gedetailleerd. Met Pierre Audi in gedachten kon de magie voor mij niet sterker zijn. De eerste violist speelde zo subtiel en zacht, zonder de toon te verliezen of te laten vervagen, dat je je even in een kamermuzikale setting waande. De blazers – fagot, twee klarinetten en een hobo – brachten de thema’s licht en ademend, met een fonkeling en een frisheid die als een bries door de zaal trok, het was duidelijk dat Rattle het eeuwige leven wilde benadrukken.

Na deze wonderbaarlijk uitvoering sprak Peter Sellars vol lof over Pierre Audi en zijn artistieke betekenis. Zijn advies? ‘Wil je nieuw publiek naar de opera trekken? Huur hén in om opera’s te maken.’ Of hij zich daarbij realiseerde dat zo’n talent vervolgens 30 jaar lang kan blijven hangen, is nog maar de vraag. Verder spraken regisseur Claus Guth, vormgever Irma Boom, werd een voordracht getoond van het gedicht Apocalypse Arabe (1980) van en door de in Frans Libanon geboren dichteres Etel Adnan  en traden achtereenvolgens Anna Bonitatibus, Nina Stemme en Stéphane Degout op, met Alfredo Abbati aan de piano.

Kompas

Er waren wat te veel speeches met vergelijkbare inhoud, maar de muziek was voortreffelijk en zorgde daarmee voor een mooi plechtig in memoriam. Marieke Audi Peters memoreerde Pierre als iemand die het menselijke en de mens tijd en ruimte gaf, wat een terugkerend thema was in de verhalen van mensen over Pierre Audi. Ze dankte de aanwezigen voor hùn dierbare tijd en ruimte om met elkaar dit in memoriam te delen en wenste elkaar ook tijd en ruimte te geven.

Audi noemt kunst “een betrouwbaar kompas wanneer alles lijkt te wankelen” – een uitspraak die niet in het licht van zijn overlijden gezien moet worden als hart onder de riem aan zijn vrouw, twee kinderen en dierbaren, maar een uitspraak die in het licht van het actuele maatschappelijke klimaat zeker zeggingskracht krijgt.

Festival 2025

In allerijl moest voor het op handen zijnde festival vervanging voor Pierre gezocht worden en werd Bernard Foccroulle, die het festival van 2007 tot 2018 leidde, bereid gevonden als adviseur voor de editie van 2025 op te treden. Het lijkt redelijk goed te gaan met het festival want na de enorme bezuinigingen vanuit de Franse overheid, ook in verband met hun erg hoge kosten rond de olympische spelen vorig jaar, staat er een mooi programma en hebben ze in AXA een nieuwe patroon gevonden die zich drie jaar aan het festival committeert.

De productie van Don Giovanni, toevertrouwd aan regisseur Robert Icke, legt het accent op morele ambiguïteit en vervaging van identiteit. Sir Simon Rattle, voor het eerst met Mozart in Aix, leidt het Bayerisch Rundfunkorkest. In de hoofdrollen onder meer Andrè Schuen als een introspectieve Don Giovanni, Magdalena Kožená als Elvira, en Golda Schultz als Anna.

De weinig uitgevoerde opera Louise van Gustave Charpentier is een nieuwe (co-)productie met onder meer de Opera van Lyon in een regie van Christof Loy. Met Dirigent Giacomo Sagripanti, het orkest van de Opéra de Lyon en als solisten onder meer Elsa Dreisig (Louise), Adam Smith, Sophie Koch en Nicolas Courjal.

Ook zijn er twee wereldpremières waartoe het festival compositie opdracht gaf. Het betreft; The Story of Billy Budd, Sailor gebaseerd op Britten, door Oliver Leith en Ted Huffmann en The Nine Jeweled Deer door Sivan Eldar en Ganavya Doraiswamy in samenwerking met Ircam.

Van genoemde voorstellingen verschijnen hier de komende dagen recensies.

Verder lezen

*Franz Straatman over het in memoriam  van Pierre Audi in Amsterdam.

Fragment uit Apocalypse Arabe, geënsceneerd door Pierre Audi.