De Munt in Brussel had besloten de productie van Norma van Christophe Coppens een herkansing te geven. Eerder, in 2021 waren door Covid slechts drie voorstellingen mogelijk voor een beperkt publiek. De technisch enorm veeleisende productie had ook te kampen met medewerkers die op het laatste moment door positieve Covid-testen vervangen moesten worden, kortom, de investering in deze Norma verdiende een tweede serie.

Op papier, en zeker door de toelichting van sympathieke Christophe Coppens, waren mijn verwachting best hoog gespannen. Een actuele productie van Bellini´s Norma, waarbij een geïsoleerde samenleving het opneemt tegen de stedelingen uit Rome, daarbij de elementen van de natuur, spiritualiteit én een visie waarin de complexiteit van het karakter van Norma centraal stonden, klonken als de juiste ingrediënten voor een Norma voor onze tijd. Toegegeven, over de keuze van Sally Matthews als Norma had ik wat twijfels, maar met belcanto sterren als Enea Scala en Raffaella Lupinaci aan boord zou het wel eens een droom van een voorstelling kunnen worden.

Helaas werd ik als snel bruut wakker geschud uit die droom door een ouverture die George Petrou leidde alsof iedereen buiten op de kerstmarkten op het Munt- en Beursplein moesten horen dat Norma begonnen was. Luid en ongenuanceerd klonk het toch formidabele orkest van De Munt, recentelijk nog tot beste operaorkest uitgeroepen tijdens de Opera Awards, waarmee maar weer eens duidelijk wordt dat de rol van de dirigent, zeker als dat Alain Altinoglu is, van niet te onderschatten waarde is. In de loop van de voorstelling waren er gelukkig aanzienlijk genuanceerde momenten, maar veelal bleef het palet van Petrou beperkt tot piano, forte en fortissimo, daarbij wel iedereen mooi in het gareel houdend.

Natuurlijk werd die luide ouverture voorzien van handelingen. Sterker nog, al ruim voor aanvang lagen er twee kinderen op het voortoneel te spelen. Verticaal open- en dicht schuivende toneel brede panelen toonden heftige vechtpartijen, die maar voor de helft zichtbaar waren. De delen vormden tevens een strakke wand en vormden op zich een indrukwekkend beeld.

Auto´s

Maar toen was er een auto. Dat was wat Coppens als dominant beeld ´ingegeven´ had gekregen in een soort bubbel boven de scenes en die hij waarom in de hele voorstelling verwerkte. Zijn eigen aanvankelijke afkeer van auto´s en autorijden en zijn latere juist grote liefde daarvoor, waren daar schuld aan. Dit, gecombineerd met de auto als symbool van menselijke techniek die de natuur schaadt en van het kwaad (de koplampen en de bumper vormen soms een boosaardig gezicht!), werd een centraal element in Norma. Auto´s die hydraulisch of aan kabels uit de aarde of uit het water naar boven kwamen of juist uit de hemel naar beneden, auto´s die de ondergang van Norma inluiden en een auto die in brand wordt gestoken, als brandstapel voor de door zichzelf ter dood veroordeelde Norma. De auto als symbool, voor mij eerder de auto als stoorzender.

Norma met de kinderen in de trein naar Rome met zwart-wit getekende schokkerig bewegende landschappen, van de overdadige activiteiten op het toneel, bzoals de steeds maar in gevechten uitbrekende koorleden, bewegende vloerdelen, alles moest op- of ingevuld worden met meestal onzinnige of op zijn minst overbodige handelingen. Oroveso met aan Wilders doen denkend haar, het was druk en het leidde af van waar het toch ook volgens Coppens zelf over zou moeten gaan; de emotionele spagaat waarin Norma zich bevindt tussen de liefde voor haar kinderen en het verraad aan haar volk. De vrouw Norma die op wraak uit is en zichzelf uiteindelijk opoffert om haar kinderen en hartsvriendin te redden. Het menselijke drama dat door Bellini zo prachtig muzikaal was vormgegeven, verdronk in een regie vol ideeën. Het absolute dieptepunt was een sneeuwbalgevecht op de achtergrond van het ´Mira, o Norma duet´, normaal gesproken een van de hoogtepunten van de opera, dat daarmee vakkundig theatraal ondersneeuwde.

Allemaal ideeën van een regisseur die toch als kind Montserrat Cabbalé als Norma hoorde en sindsdien van het werk houdt. Helaas werkten die ideeën voor mij niet of voegden op zijn minst niets herkenbaars toe aan het verhaal van Norma.

Vertolkingen

Helaas was de vertolking van Sally Matthews van de titelrol ook tegenvallend. Natuurlijk is Matthews altijd een goede musicienne, een goede actrice en heeft ze op zich alle noten, maar ´Casta Diva´ klonk gekunsteld en miste vooral mystiek. De daaropvolgende cabaletta ´Ah, bello da me ritorno´ miste eenvoudigweg belcantostijl en vocale overtuiging, met enkele onaangename hoge noten. De stem was niet echt helder en klonk geforceerd. In de loop van de avond werd het, mede door haar toewijding en overgave beter, maar de gerenommeerde sopraan maakte maar weer eens duidelijk dat de rol van Norma een geval apart is en niet voor iedereen is weggelegd.

Haar tegenspeler Enea Scala was wel in prima belcanto vorm, potent, dramatisch en lyrisch waar nodig en een prima Pollione. Scala acteerde overtuigend en creëerde een gelaagd personage waarvoor je aan het eind van de voorstelling eigenlijk ook medelijden voelde.

Ster van de avond echter was Raffaella Lupinacci als Adalgisa. De Italiaanse mezzo, die we in Nederland al als Jane Seymore in Anna Bolena mochten bewonderen, heeft een vlekkeloze techniek, zingt met natuurlijk gemak en heeft een glasheldere dictie. Daarbij heeft ze een evenzeer natuurlijke toneel préséance en een simpelweg prachtige stem, die ze tot in de perfectie weet te gebruiken.

Oroveso werd gezongen door de bas Alexander Vinogradov, die dat prima deed, maar zich in zijn grote scene enigszins moest forceren om boven koor en orkest uit te komen, wat niet aan hem lag overigens.

In de kleinere rollen een zeer aangename Clotilde van Lisa Willems en in de rol van Flavio de jonge tenor Alexander Marev, beide MM laureaten en beide talenten om de gaten te houden.

Norma stapte uiteindeliijk samen met Pollione in een auto die daarna in brand gestoken werd. Een passend einde, dat wel, maar helaas een einde dat paste in een technisch gecompliceerde, maar slechts half geslaagde voorstelling.

Norma is nog te zien tot en met 31 december maar de voorstellingen in De Munt in Brussel zijn zo goed als uitverkocht en er wordt een wachtlijst gehandteerd.

Verder kijken, luisteren en lezen

Video trailer van Norma in De Munt.

Een kijkje achter de schermen bij de technisch hoogstaande productie van Norma in De Munt.

Lennaert van Anken was in 2021 een geheel andere mening toegdaan over deze Norma.

Eerder dit seizoen vond Lennaert van Anken Sally Matthews ¨glorieus¨als Alice Ford in Falstaff.

In 2024 zong Sally Matthews de hoofrdol in De Zaak Makropulous in de NTR Zaterdag Matinee.

In april van 2o25 zoing Raffaela Lupinacci in I grotescchi, naar Monteverdi´s L´incoronazione di Poppea.