Aylin Sezer: ‘De valkuilen van Tosca’
Deze zomer staat bij Opera Spanga Puccini’s Tosca op het programma. Aylin Sezer zal de titelrol van Puccini’s ‘opera thriller’ zingen in de regie van artistiek leider Corina van Eijk. Ik sprak met Aylin een kleine maand voor de première. Het gesprek begon als volgt: “Je bent vandaag de tweede Tosca die ik interview.’
Aylin Sezer: “Zal ik als Tosca reageren?: ‘Een andere Tosca?! Wie was het?’ ”Elena Stekhina die bij De Nationale Opera in september Tosca zingt.”AS: “Ah, ok…. Vooruit dan maar, haha”.
Na Violetta in La Traviata, Nedda in Pagliacci, Micaëla in Carmen, Cesaria in The Other en Tatiana in Jevgeni Onegin wordt het inmiddels al de zesde productie in de Friese weilanden voor de Turks-Nederlandse sopraan.
Hoe gaat het met de productie en met jou?
AS: “Het gaat goed. We hebben de eerste doorloop gehad, dat is altijd een spannend moment. Het ging heel goed en daar ben ik erg blij mee. Want ja, het drama in de opera wordt steeds heviger, dat moet goed opgebouwd worden en dan is het wel fijn om de hele spanningsboog gevoeld te hebben. Dan weet ik: “oké ik zit op het goede pad, ik moet hier oppassen, hier een beetje meer, daar een beetje minder geven”. Echt een routeplan maken dus.”
Wie is Tosca in deze productie?
AS: ’Tosca heeft twee valkuilen in haar karakter. De eerste is dat ze makkelijk ontvlamt. Ze gaat heel makkelijk van 0 naar 100. En ze is erg jaloers, dat is haar tweede valkuil. Dat laatste vond ik het moeilijkste toen ik de rol aan het instuderen was. Ik dacht dan; ‘Ach, lieverd doe eens even rustig, waarom moet het zo?’. Maar ik denk dat we dat mooi balanceren in deze productie en dat vind ik heel fijn. Als Mario Cavaradossi (Juan Carlos Echeverry Bernal) haar vasthoudt wordt ze helemaal zacht. Dus zo snel als ze van 0 naar 100 gaat, gaat ze van 100 naar 0.
Ik bestudeer eerst puur het libretto en leer de muziek. Daarna ga ik, als ik het eenmaal ken, opnames beluisteren. Wie doet wat? Dan werk ik vrij instinctief. Ik heb heel snel een gevoel als: ’oh, dit is op die manier of dat is interessant.’ Of: ‘Zou het eigenlijk leuker zijn als ze nu juist anders zou reageren?’
Eigenlijk moet je nooit met een vast idee de eerste repetitiedag ingaan. Het moet openblijven. En je moet bereid zijn om van alles te proberen. Met Corina van Eijk gaat dat heel natuurlijk, ook omdat we zo vaak samen hebben gewerkt en we elkaar vertrouwen. We hebben in Spanga de tijd om dingen uit te proberen en op te bouwen. Dat is natuurlijk heel fijn.”
Wat is de visie van regisseur Corina van Eijk?
AS: “Deze voorstelling speelt zich af rond de jaren 30, in Italië, in de fascistische periode. Er is bij deze productie geen hedendaagse compositie toegevoegd zoals vorig jaar bij Otello, het is volledig Puccini met hier en daar een kleine “cut” om de opera binnen de twee uur te houden. We zitten in de schuur waar vroeger het restaurant was. De onvoorspelbare stormen van de laatste jaren, zorgden ervoor dat Corina ervoor koos om de opera in de schuur te plaatsen.
Niet hysterisch
Corina en ik zijn het allebei erover eens dat Tosca niet hysterisch moet zijn. Vooral in de tweede akte ligt dat gevaar altijd op de loer. Je moet haar innerlijke worsteling om rustig te blijven kunnen volgen.
Juan Carlos, Corina, de dirigent Tjalling Wijnstra en ik stelden elkaar de vraag: stel dat het was gelukt. Stel dat Tosca en Cavaradossi samen wel de toekomst tegemoet hadden kunnen gaan, dat Scarpia zich aan zijn woord had gehouden en het wel een nep executie was geweest en Mario niet was doodgeschoten; ze hadden samen weg kunnen komen. Zouden ze dan nog samen kunnen blijven? Na die hele heftige fysiek en emotionele marteling van Mario, maar ook de psychologische marteling die Tosca heeft moeten doorstaan… Hadden ze nog samen kunnen blijven? En dat vind ik een bijzondere invalshoek. Mensen mogen na de voorstelling zelf daar het antwoord op bedenken, maar wij hebben daar natuurlijk wel een mening over, die ik nu niet zal verklappen.”
En hoe is het vocaal?
AS: “Elke sopraan moet in ieder geval een ding goed overwegen voordat ze de rol van Tosca aanneemt: of ze de kracht en stamina heeft om de tweede akte door te komen en dan nog lyrisch te kunnen zingen in de derde akte. De tweede akte is heel hoog en heel laag. Eigenlijk nauwelijks iets in het middenregister. En als je dan ook nog iemand bent zoals ik die er volledig voor gaat en dan ergens bedenkt, ‘oh wacht even, ik moet ook nog Vissi d’arte zingen’, dan kan dat best heftig zijn. Maar gelukkig weet ik ondertussen van mezelf dat ik vocaal secuur moet blijven, ook, en misschien juist, wanneer het qua spel heftig wordt. Dus in alle momenten waar ik niet aan het zingen ben, ben ik bewust vocaal aan het ontspannen. Strottenhoofd laag, keel open, rustig ademen. Want als ik alleen aan mijn spel denk gaan al die dingen juist op slot, dat zit in de natuur van de emoties, angst, frustratie, boosheid. Dat heb ik in die jaren gelukkig wel geleerd. Dat scheelt. Ken jezelf.
Dit ontspannen studeer ik in mijn studiekamer, ook als ik aan het inzingen ben. Elke inzet vanuit een rustpositie te beginnen, elke adem is een nieuw moment om te verankeren, want hoe zwaarder je repertoire is, hoe minder je de kans krijgt om dat te doen. Je moet dus in één ademhaling kunnen resetten.”
Hoe lang geleden begon jij stiekem over Tosca te dromen? Want ik denk altijd, als ik sopraan zou zijn, dan zou Tosca bovenaan mijn verlanglijst staan. Heb je dat ook gehad je leven lang?
AS: “Ja, zeker. Natuurlijk. Dat is zo’n rol waar je altijd zo’n beetje naar toe reikt. En ik durf het nu aan omdat het Opera Spanga met Corina is en een team dat ik heel goed ken. Ik weet dat we de tijd hebben om echt in de details te treden. Dus als mijn eerste Tosca meteen in La Scala zou zijn, dan zou ik nog even nagedacht hebben, al ben ik er eerder dit jaar wel naar Tosca in Teatro alla Scala gegaan om inspiratie op te doen.”
Vissi d’arte
Een van de grootste Tosca’s, Maria Callas, vond het verschrikkelijk om Vissi d’arte te moeten zingen. Die zei : ‘Het drama komt ineens tot stilstand.’ Die vond het echt een heel vervelend moment. Wat vind jij daarvan?
AS: “Ik begrijp wel dat Callas dat dacht. Vissi d’arte op zichzelf is niet per se moeilijk te zingen. Het moeilijke eraan is, dat je het met veel rust en controle moet zingen nadat je heen en weer bent geslingerd. Want voor wie is Vissi d’arte eigenlijk bedoeld? Die discussie hebben we ook gehad met Corina, Tjalling en David (David Visser) die Scarpia zingt. Is het een “inner voice”? Dat ze daar een moment heeft dat haar ziel opeens opbloeit en dat ze denkt: ”Waar ben ik mee bezig? Wat gebeurt er met me? Wat gebeurt er met mijn leven? Wat heb ik gedaan dat ik dit verdien?” Want tijdens het instuderen zag ik haar letterlijk op de bodem, op de grond; gebroken en verloren, dat ze het liggend zou zingen. Nou ja, als sopraan weet ik dat dat niet zo makkelijk is, dus ik ben blij dat ik het gewoon staand mag zingen in deze regie.
Of zingt ze het? Want Floria Tosca, het karakter, is een operazangeres. Zijn haar emoties zo groot, dat haar laatste hoop nog haar zang is? Scarpia heeft net verteld dat hij haar vaak heeft bewonderd, misschien denkt ze, “kan ik zo zijn menselijke kant benaderen?”. Of spreekt ze Scarpia echt aan? Dat zijn denk ik zo’n beetje de overwegingen die je samen moet maken om te voorkomen dat het klinkt als ‘Oh, de sopraan had nog een aria nodig.”
Theater en het leven
Die andere sopraan (Elena Stikhina) waar ik eerder vandaag mee sprak, die heeft in haar hoofd heel erg dat Tosca op een gegeven moment niet meer het onderscheid kan maken tussen de werkelijkheid en haar theatrale persoonlijkheid. Dat ze zo meegesleurd wordt door alles wat er gebeurt, dat ze eigenlijk het gevoel krijgt van ‘ik zit weer in een soort opera. Ik ben gewoon weer aan het toneel spelen’ en dat ze ook in die staat Scarpia vermoordt. Eigenlijk uit een soort theatrale ontploffing. Dat de zangeres, de actrice Tosca, ineens bovenkomt.
AS: “Ja, ik begrijp heel goed dat ze dat denkt en dat ze dat zo voelt. Ik denk dat Scarpia haar twee zwaktes heel goed gebruikt. De jaloezie en natuurlijk dat ze zo licht ontvlambaar is. Scarpia is haar de hele tijd aan het pushen en zij probeert zichzelf de hele tijd te beheersen: ’Meid, je kent jezelf, niet doen, niet zo reageren, blijven nadenken, rustig zijn.’ Maar Scarpia duwt Tosca steeds meer in een hoek en op een gegeven moment kan ze dat niet meer aan. Maar Scarpia onderschat haar. Zij is een vechter.”
Is voor jullie Tosca’s religie nog een issue?
AS: “Nee het is geen issue. Ook onze Tosca is gelovig. Zeker. Ook zij komt bloemen leggen bij de Madonna. Hoe moet je anders Vissi d’arte zingen, want het is toch grotendeels naar God gericht. Het is een pure Tosca in die zin, van vlees en bloed, een sterke vrouw zoals Corina ze weet neer te zetten. Een puur en schoon hart.”
Komt je droom uit? Is het zoals je hoopte dat het zou zijn als je eraan toe was of ben je er niet mee bezig?
AS: “Ja, mijn droom komt uit, en nee, daar ben ik eigenlijk niet mee bezig. Het hele leven is zo, je hebt een bepaalde visie en een droom en dan beloop je het pad en dan achteraf is dat je leven, “it all makes sense”. En dat is denk ik nu ook zo. Dat ik dit in zo’n veilige omgeving met zoveel collega’s die ik vertrouw als collega’s en als mens, mag zingen is een droom die uitkomt. ‘We hold space for each other.’ Zoals men dat in het Engels zegt. En dat vind ik heel erg belangrijk.”
Er komt nu een tikje achter Tosca te staan. Welke staan er nog op de lijst waar een tikje achter moet komen?
AS: “Desdemona (Otello) zou ik heel graag willen zingen. Maar ook wil ik graag Vitellia (La Clemenza di Tito), Cio-Cio-San (Madama Butterfly) en Aida zingen’.
Ik heb een paar producties, nieuwe werken, waarvan het nog de vraag is of ze door zullen gaan, dus daar kan ik niet heel erg veel over vertellen. Ik zing komend seizoen weer in de NTR ZaterdagMatinee (Niece 2 in Peter Grimes), daar verheug ik me op. En ik ben liedprogramma’s aan het bedenken, zowel met Ed (Spanjaard) als met İrem Yunkuş, een geweldige Turkse pianist die ik hier heb ontmoet. Met haar ben ik een liedprogramma met Turkse liederen aan het samenstellen. Ik heb tijdens de corona-periode ook wat lichter Turks repertoire met Selim Doğru gezongen. Dat vind ik nog steeds heel erg leuk om af en toe te doen, maar nu heb ik het echt over Turkse liedkunst. Turks klassiek repertoire.
Ik heb zelf een paar teksten geschreven. Dus als er Turks componisten zijn die zich geroepen voelen om mijn teksten te bewerken, voel je vrij om contact met me op te nemen.”
Verder lezen, kijken en luisteren
In 2018 ontving Aylin Sezer de Schaunard Award.
In 2017 was Aylin Sezer voor het eerst te gast bij Opera Spanga. Jordi Kooiman sprak toen met haar.
Aylon Sezer en Selim Doğru voeren Yağmur yağar taş üstüne uit.
De auteur
