Vandaag bereikte ons het verdrietige bericht dat Sir Donald McIntyre, CBE, op 91-jarige leeftijd in München is overleden.

Bas bariton Donald McIntryre was bij het grote operapubliek vooral bekend om zijn Wotan/Wanderer in de fameuze Chéreau/Boulez-Ring, de Jahrhundertring (Eeuwfeest-Ring) in Bayreuth in 1976, ter viering van het honderdjarig bestaan van zowel het festival als de eerste uitvoering van de volledige cyclus, gedirigeerd door Pierre Boulez en geregisseerd door Patrice Chéreau, opgenomen en verfilmd in 1979 en 1980.

Nederland

In Nederland zong hij al in 1970 Wotan in Die Walküre in de regie van Manfred Hubricht, onder leiding van Richard Kraus. Hij zong Scarpia in Tosca in 1978 op tournee met de Nederlandse Opera Stichting met als dirigent Kennth Montgomery. Tevens was McIntryre te zien en te horen als Goloud in Pelleas et Melissande in 1973.

In het Holland Festival van 1991 zong McIntryre Prospero in Un re in ascolta van Luciano Berio. In 1992 zong McIntryre Gurnemanz in Parsifal in de Matinee in het Concertgebouw, onder leiding van Edo de Waart en hij was te horen te zien, niet als Nick Shadow, een rol die hij vaak had gezongen, maar als Father Truelove in The Rake’s Progress in 1998. De regie was toen van Peter Sellars en Reinbert de Leeuw had de muzikale leiding.

Loopbaan

Donal McIntyre werd geboren op 22 oktober 1934 in Auckland, Nieuw-Zeeland. Hij koos aanvankelijk voor het beroep van onderwijzer in het basisonderwijs, maar besloot toch een zangcarrière na te streven. Hij studeerde eerst in zijn geboortestreek bij Hubert Milverton-Carva in Auckland en gaf in Nieuw-Zeeland zijn eerste concerten. Daarna ging hij naar Engeland, waar hij zijn opleiding voltooide bij Ellis Keeler in Londen en bij Clemens Kaiser-Breme in Essen.

Hij maakte van 1960 tot 1967 deel uit van het ensemble van de Sadler’s Wells Opera in Londen. Daar bewees hij zich al als een groot heldenbariton, in het bijzonder als een briljante Wagner-vertolker, maar hij zong ook de titelrol in Verdi’s Attila, de Kaspar in Der Freischütz en baspartijen in Mozart-opera’s.
In 1967 werd hij lid van de Royal Opera Covent Garden in Londen, waar hij debuteerde als Pizarro in Fidelio. Daar zong hij op 13 april 1970 ook in de wereldpremière van de opera Victory van R.R. Bennett. Naast de Wagner-helden behoorden tot zijn glansrollen onder meer Jochanaan in Salome en Barak in Die Frau ohne Schatten van Richard Strauss, Scarpia in Tosca, Rigoletto, de titelrol in Alban Bergs Wozzeck en opnieuw Kaspar in Der Freischütz.

Bayreuth

In 1967 begon hij aan zijn glansrijke optredens op de Bayreuther Festspiele. Daar zong hij eerst van 1967–68 (en 1971–72) de rol van  Telramund in Lohengrin, en in de volgende twintig jaar de titelrol in Der fliegende Holländer (1969–71, 1981), Klingsor in Parsifal (1968, 1970, 1972), Amfortas in dezelfde opera (1987–88), Kurwenal in Tristan und Isolde (1974–77) en Wotan in Der Ring des Nibelungen (1975–80; als Wanderer 1973–80). De rol van Wotan vertolkte hij ook tijdens het honderdjarig jubileum van de Bayreuthse Ring-uitvoeringen in 1976.

Daarna volgden succesvolle gastoptredens in de muziekcentra over de hele wereld. Sinds 1971 had hij een gastcontract met de Staatsoper van Hamburg. Hij trad met veel succes op bij La Scala in Milaan en de Weense Staatsoper, en vervolgens ook bij de Metropolitan Opera in New York, waar hij in 1975 debuteerde als Wotan in Das Rheingold. Sindsdien verscheen hij daar in zijn Wagnerrollen, maar ook als Pizarro in Fidelio, als Sarastro in Die Zauberflöte en als Orest in Elektra van Richard Strauss. In 1973–74 was hij te gast bij de Parijse Opéra.

Bij de openingsvoorstelling van het vernieuwde operagebouw van Zürich in 1984 zong hij Hans Sachs in Die Meistersinger von Nürnberg. In 1990 beleefde hij een groot succes in Wellington, in zijn geboorte­land Nieuw-Zeeland, opnieuw als Hans Sachs. In 1989 trad hij op in Covent Garden in Londen en in 1991 in de Opéra Bastille in Parijs in de hedendaagse opera Un Re in ascolto van Luciano Berio, een productie die ook in het Holland festival te zien was. Ook in 1991 in Covent Garden was hij te zien als Sarastro en in 1992 als Mozes in Schönbergs Moses und Aron. In het Teatro São Carlos in Lissabon hoorde men hem in 1991 als Telramund, aan de Metropolitan Opera in 1992–93 als Hans Sachs, in 1996 in de Opera van Antwerpen als Gurnemanz in Parsifal, en in het Théâtre du Châtelet in Parijs als Trulove in Strawinsky’s The Rake’s Progress.

Ook in de concertzaal was hij met groot succes actief. In 1992 werd hij door Koningin Elizabeth II van Engeland in de adelstand verheven.

Platen, Cd’s en dvd’s

Zijn discografie omvat Pelléas et Mélisande (als Golaud, met George Shirley en Elisabeth Söderström, onder leiding van Pierre Boulez, 1969), Parsifal (als Klingsor, tegenover Dame Gwyneth Jones, 1970), Lohengrin als Friedrich von Telramund (onder leiding van Rudolf Kempe), Œdipus Rex (onder leiding van Sir Georg Solti, met Sir Peter Pears, 1976), Parsifal (als Gurnemanz, gedirigeerd door Sir Reginald Goodall, 1984), evenals Händels oratoria Messiah en Israel in Egypt.

Behalve natuurlijk de opname van Der Ring des Nibelungen, zijn Sir Donalds uitvoeringen van Der fliegende Holländer (onder leiding van Wolfgang Sawallisch, 1974), Elektra (als Orest, met Birgit Nilsson en onder leiding van James Levine, in de productie van Herbert Graf, 1980), Die Meistersinger von Nürnberg (onder leiding van Sir Charles Mackerras, 1988), Arabella (met Dame Kiri Te Kanawa, 1994), evenals een andere Elektra (onder leiding van Levine, 1994) op dvd uitgebracht.

Toen hij op 73-jarige leeftiijd afscheid van de bühne nam, was dat meer vanwege zijn gezondheid dan vanwege de ouder wordende stem.

Operaliefde

Persoonlijk had ik de eer, in mijn tijd bij de BBC, kennis te maken van Donald McIntyre toen hij op het allerlaatste moment inviel voor de ziek geworden Bryn Terfel als Wotan in Das Rheingold  in de Ring van Keith Warner en dirgent Antonio Pappano in de Royal Opera. Hoewel McIntryre op leeftijd was ging er een golf van operaliefde door Covent Garden toen werd aangekondigd dat Donald vanuit de orkestbak de rol zou zingen. Hij was niet in aller beste doen, iets wat hij zelf ook toegaf in zijn biografie The only way is up, maar het is een avond die ik nooit zal vergeten. Ook koester ik een video opname van Hindemiths opera Cardillac uit München, waarin Donald McIntyre de titelrol zong in de regie van Jean-Pierre Ponnelle.

Voor mij is McIntyre een legendarische zanger-acteur die een niet uit te wissen indruk in het operalandschap heeft nagelaten.

Wij wensen zijn familie, vrienden en fans sterkte bij het verwerken van dit verlies.

Verder kijken, luisteren en lezen

Wotan Afscheid van zijn dochter Brühnhilde, Leb’ wohl du kühnes herrliches Kind, door Donald McIntyre.

Peter Franken koos de Chérau-Boulez Ring met Donal McIntryre als Wotan/Wanderer als een van zijn favorieten.