Vader/butler Otelli prachtige Rigoletto
Het Aalto Theater Essen opent het seizoen met een nieuwe productie van Verdi’s populaire opera Rigoletto. De enscenering komt voor rekening van Kateryna Sokolova die eerder producties van Macbeth en Luisa Miller voor haar rekening nam: twee ‘vroege’ Verdi’s die aan het eerste echt grote succes van de componist vooraf gingen. Ik was bij de voorstelling op 12 oktober en beleefde een mooie Verdi avond, al met al zeer de moeite waard.
Een nar met een bochel ontbreekt in deze productie. Sokolova stelt zich op het standpunt dat Rigoletto een personage is waarop weliswaar door zijn omgeving wordt neergekeken, maar doordat hij bescherming geniet van iemand die hoger in de pikorde staat toch goed weet te overleven. En dat kan heel goed in een andere setting worden getoond.
Londen
Plaats van handeling is een ‘Gentlemans Club’ in Londen eind 19e eeuw. Het decor van Nikolaus Webern bestaat uit een drietal verrijdbare zetstukken die in voortdurend wisselende configuraties de club, Rigoletto’s huis, Gilda’s slaapkamer, een straatbeeld en zo meer oproepen. Personages duiken geregeld op in situaties waar ze geen deel uitmaken van de handeling, maar dat is nergens storend. ‘Er zijn maar niet opgemerkt worden’ kan een beeld versterken, hebben we al veel vaker gezien. De kostumering van Constanza Meza-Lopehandia is veelal exuberant, vooral bedoeld om het hedonistische karakter van het clubleven op te roepen. Vele heren lopen in hun onderbroek, soms met een balletrokje erover en andere ‘ondeugend’ bedoelde combinaties. Graaf Ceprano ziet er uit als een lookalike van Oscar Wilde. De leden gooien verveeld met dartpijltjes op een groot portret van Queen Victoria.
De vervloeking door Monterone wordt door de hertog weggelachen, maar Rigoletto kan het niet van zich afzetten. De regie suggereert dit door Monterone hem de rest van de avond als een schim te laten volgen. Soms imiteert hij spottend Rigoletto’s handgebaren. Om het overwicht dat het personage Duca de Mantua over zijn medeleden lijkt te hebben wat aannemelijk te maken valt te denken aan veel geld en een hoge maatschappelijke positie, zoiets als Andrew, de Duke of York, ook een hertog per slot van rekening. Rigoletto staat onderaan de maatschappelijke ladder, in elk geval binnen de club. Hij is de butler die door de leden als voetveeg wordt gebruikt maar zich kennelijk de nodige vrijheden kan veroorloven als verlengstuk van ‘topdog’ Mantua voor wie hij nauwelijks meer is dan een slaaf.
De keuze voor bariton Claudio Otelli als Rigoletto is zonder meer een vondst. Otelli is op leeftijd, oogt niet als iemand die gemakkelijk nog een carrière switch kan maken. Maar door zijn postuur komt hij opvallend zelfverzekerd over, totdat het noodlot hem inhaalt. Otelli zag ik in 1997 als Mandryka in Arabella, de productie waarmee de nieuw aangetreden intendant Stefan Soltesz indertijd het seizoen opende. Zijn stem bleek aan kwaliteit allerminst te hebben ingeboet, hij gaf een prachtige vertolking van de man die plotseling moest zien te laveren tussen een leven als butler waarin hij zich goed staande wist te houden en dat van vader van een tienerdochter die hij vooral niet in handen wilde laten vallen van dat ‘tuig’ dat hij het elke dag naar de zin moest zien te maken.
Geloofwaardige tiener
Bij de meisjesachtige Natalia Labourdette was die tienerdochter in goede handen. Haar Gilda was muzikaal voortreffelijk zij het dat ze in de coloraturen van Caro nome net iets teveel risico nam en een paar minder goed noten produceerde. Dat was dan ook het enige minpuntje, fraaie vertolking. Als actrice was Labourdette minstens zo overtuigend: zeer geloofwaardig als de gekooide tiener die haar vader vertelt wat hij wil horen en intussen samenspant met haar verzorgster om die arme student die al geruime tijd om haar heen draait nu eens privé te kunnen ontmoeten. Als dat dan eindelijk gebeurt houdt ze hem af, zo snel moet alles nu ook weer niet gaan, het zijn per slot van rekening nog Victoriaanse tijden. Maar ze is zo immens verliefd dat ze, ondanks dat hij haar feitelijk heeft verkracht en al weer op zoek is naar een ander, blijft verdedigen en zich zelfs voor hem opoffert.
Bravoure
Alejandro del Angel zong zijn Duca met het nodige bravoure maar dat past bij zijn personage. Fraai timbre, goede beheersing van de partij, schijnbaar moeiteloos, dat kenmerkte zijn optreden. Acterend was hij precies die enorme eikel die hij geacht werd uit te beelden. Leuk detail vind ik altijd als de page komt vertellen dat de hertogin naar hem op zoek is. Natuurlijk is hij getrouwd, je zou het bijna vergeten.
In het befaamde kwartet voegde mezzo Liliana de Sousa zich bij de drie personages waar ik al de hele avond zo van had genoten en dat maakte mijn bezoek aan het Aalto compleet. Altijd leuk om het zonnetje van het gezelschap op het toneel te zien en te horen. Almas Svilpa nam Sparafucile voor zijn rekening, degelijk maar niet opvallend.
Koor en orkest stonden onder leiding van Andrea Sanguinetti. De maestro liet het orkest regelmatig flink schetteren, maar gaf zijn zangers goed de ruimte als het erop aankwam.
Er volgen nog een paar voorstellingen dit seizoen maar ik verwacht dat deze productie nog lange tijd op het repertoire zal blijven staan. Het wordt een blijvertje, neem dat maar van me aan.
*sopraan Katerina von Bennigsen zong de rol van Gilda op de premiere en op de foto-generale.
Verder kijken, luisteren en lezen
Monique ten Boske over Rigoletto bij De Nationale Opera in september 2024.
De auteur
