Eigentijds, donker en schitterend door opzienbarende technische vondsten. Dat was de première van Simon McBurneys enscenering van Die Zauberflöte van Mozart bij De Nederlandse Opera donderdagavond. Gesteund door een uitstekende bezetting met onder andere Thomas Oliemans, Maximilian Schmitt en Christina Landshamer.

Had Mozart (1756-1791) slechts tien jaar langer geleefd, dan had hij nooit in een armengraf hoeven eindigen. Steenrijk zou hij zijn geworden van Die Zauberflöte (1791), een stuk dat ontelbaar vaak en in allerlei interpretaties opgevoerd zou worden.

Die Zauberflöte gaat over Prins Tamino, bij De Nederlandse Opera (DNO) gezongen door Maximilian Schmitt, die verliefd wordt op prinses Pamina (Christina Landshamer) de dochter van de Koningin van de Nacht (Iride Martinez). Pamina is echter ontvoerd door Sarastro (Brindley Sherratt), opperpriester van de Tempel der Wijsheid, omdat hij vindt dat Pamina onder slechte invloed staat van haar moeder. Sarastro bezit de zevenvoudige zonnekrans, die heeft hij gekregen van de man van de Koningin van de Nacht.

Tamino, die Pamina alleen maar kent van een portret, wil haar bevrijden. Hij wordt geholpen door Papageno (Thomas Oliemans) de vogelvanger die ook naarstig op zoek is naar een vrouw. Ze krijgen een toverfluit en een klokkenspel mee om eventuele vervelende situaties te bezweren en drie knapen om hun wijze raad te geven.

Die Zauberflöte begint in de moderne, gestileerde enscenering van DNO als een film. Op een reusachtig projectiescherm in live-video worden op een krijtbord de begintitels geschreven. Doodsbang word je van de reusachtige slang die glibberig over het scherm glijdt en Tamino belaagt. Papageno heeft geen grappig jagerspak aan maar ziet eruit als een klusjesman met onder zijn arm een keukentrapje.

Het spel van de personages vindt vooral plaats op een beweegbaar kaal plateau tussen vier pilaren, dat centraal op het toneel staat en het decor vormt voor alle scènes. De ene keer is het een dak of een loopbrug, de andere keer een prachtig uitgewerkte vergadertafel. Spectaculair.

Het orkest, dat geheel in dienst staat van de zangers en veelal licht en subtiel speelt, is geïntegreerd in de voorstelling. Zodra er fluit of klokkenspel gespeeld moet worden, dan is er een orkestlid actief bij betrokken. Leuk. Acteurs zwaaiend met bladmuziek doen vogels na, staand op een kluitje vormen ze een wit filmdoek voor projectie. Knap gevonden.

Zanger Schmitt heeft een stevige tenorstem en speelt Tamino als een stoere vent. Zijn glansaria ‘Dies Bildnis ist bezauberend schön’ zingt hij prima, al klonk de aria tijdens de première in het begin wat vlak.

Bariton Oliemans (uitstekende, levendige stem en uitspraak) speelt een meer verbitterde dan grappige Papageno. De frustraties over het feit dat hij maar geen vrouw kan vinden, stralen er vanaf.

De Koningin van de Nacht in de versie van Martinez wordt afgeschilderd als een invalide, oude, machteloze vrouw. Haar beroemde aria ‘Zittre nicht’ krijgt hierdoor een andere lading, die ze met verrassende nuance weet te vertolken.

Echt onder indruk raak je van Landshamer als Pamina: ze zingt met mooie, warme stem en weet haar rol te doorspekken met allerlei spellaagjes. Als ze op een hellend vlak, in een witte jurk met een mes zelfmoord wil plegen, komt haar radeloze gevoel heel dichtbij. Het is één van de best geslaagde scènes van deze voorstelling.

Op vergelijkbaar muzikaal niveau staat bas Sherrat als Sarastro. Met zijn donkere voordracht straalt hij een enorme macht uit, waardoor je wel luisteren moet.

Waar in de eerste akte vooral leuk uitgedachte mise-en-scène-momenten overheersen, wordt het toneelbeeld in de tweede akte sober en donker. De regisseur werkt duidelijk naar een statement toe. Op Tamino, Pamina en Papageno na zijn alle andere personages gekleed in grijze pakken. Waarom? Is dit het grijs van de soberheid van ons bestaan? Dat wij ons hullen in het negatieve denken van de crisis? Of hebben mensen in pak de meeste macht?

Allicht is Die Zauberflöte een zoektocht naar de Wijsheid en misschien wil de regisseur zeggen dat wij in deze tijd ook beproevingen moeten doorstaan. Of het publiek dat ook zo begrijpt, is de vraag. Door het dynamische spel, het constant bewegende multifunctionele platform en de duisternis rondom de figuren ervaar je het, naar mijn idee, niet helemaal. Het leidt af van de betekenis. Het is eerder een mooi muzikaal schouwspel in een grijze wereld.

Je weet dat aan het eind het Licht de Duisternis overwint en in deze enscenering voel je dat ook goed aankomen. Wij krijgen het Licht toegeschenen met het gebaar alsof wij wijs zijn geworden van deze Zauberflöte.

Spectaculair was het zeker, maar in een volgende enscenering van deze feeërieke sprookjesopera graag wat meer kleur.

Die Zauberflöte is tot en met 30 december nog negen keer te zien. Zie voor meer informatie de website van De Nederlandse Opera.