Umberto Giordano componeerde Fedora in 1898, ruim een jaar na zijn grote succes Andrea Chénier. Van de ruim tien opera’s die Giordano schreef zijn dit de twee die repertoire hebben gehouden, al moet gezegd dat Fedora lange tijd een marginaal bestaan heeft geleid. Maar de voorbije 25 jaar mag het werk zich weer in de belangstelling van grote operahuizen verheugen met voorstellingen in onder meer Milaan, Wenen en New York. Afgelopen zaterdag werd Fedora live vanuit de Metropolitan Opera in New York vertoond in cinema’s over de hele wereld. Ik zag de voorstelling in Pathe Schouwburgplein in Rotterdam.

Het libretto van de hand van Arturo Colautti is gebaseerd op het toneelstuk Fédora van Victorien Sardou, de toneelschrijver die in 1887 al eens succes had met La Tosca, in 1900 op het operatoneel gebracht door Puccini.

Beide stukken draaien om een verliefde vrouw die ongewild haar geliefde in levensgevaar brengt. Prinses Fedora is een rijke Russische weduwe die op het punt staat in het huwelijk te treden met graaf Vladimir Andrejevich, een losbol die haar bedriegt met een andere vrouw. Als zij hem de avond voor het huwelijk komt opzoeken in zijn woning, is hij afwezig. Kort daarna wordt hij echter zwaargewond binnengebracht en overlijdt nog diezelfde nacht. Zij zweert hem te zullen wreken. Graaf Loris Ipanov wordt direct verdacht van de moord op Fedora’s aanstaande en hij vlucht naar Parijs.

Fedora betrekt daar een woning en als belangrijk persoon binnen de Russische expat community kost het haar weinig moeite hem in te palmen. Voor ze de Russische geheime politie op hem afstuurt wil ze echter zekerheid hebben of hij werkelijk de gezochte moordenaar is. In een emotioneel gesprek verklaart Loris haar zijn liefde, die zij afwijst.

Zijn repliek is dat de liefde zelf haar verbiedt om te weigeren: ‘Amor ti vieta’. Deze korte aria is het enige gedeelte van de opera dat grote bekendheid geniet. Caruso zong het bij de première.

Omdat Loris niet ontkent Andrejevich te hebben gedood geeft Fedora hem aan bij de autoriteiten in Rusland. Haar brief gaat nog dezelfde avond mee met een gereedliggend schip. Als Loris haar de volgende dag confronteert met bewijzen dat Andrejevich haar bedroog, en wel met Loris’ eigen geliefde, krijgt Fedora direct spijt van haar poging tot wraakneming. Loris had Andrejevich betrapt, deze had op hem geschoten waarop Loris het vuur had beantwoord. Complicatie is verder dat Fedora in een complete ommezwaai na die onthulling op slag verliefd is geworden op Loris en hem uit handen van de politie wil houden.

Het verliefde stel vlucht naar Zwitserland en alles gaat goed tot Fedora te horen krijgt dat de broer van Loris is opgepakt op verdenking van medeplichtigheid aan wat men voor een politieke moord houdt. Hij is in zijn cel overleden waarop zijn moeder is gestorven aan een hartaanval. Daarmee is Fedora indirect verantwoordelijk voor twee doden in Loris’ familie.

Als deze bericht krijgt dat de brief van een vrouw deze gebeurtenissen heeft veroorzaakt, zweert hij zich op haar te zullen wreken. Fedora maakt zich na enige aarzeling bekend als degene die hij zoekt maar ondanks haar smeekbeden weigert hij haar te vergeven. Ze pleegt zelfmoord door gif in te nemen, Loris vertwijfeld achterlatend.

Fedora staat dit seizoen voor het eerst in een kwart eeuw weer op het programma van de Metropolitan Opera en voor de gelegenheid komt het huis met een nieuwe productie. Live in HD betekent een wereldwijd publiek en dat is een goede aanleiding geweest om David McVicar in te huren voor een ‘nieuwe klassieke’ enscenering, inmiddels zo ongeveer zijn visitekaartje aan de Met.

De productie is tot in de kleinste details librettogetrouw, vooral dankzij de kostumering en de decors. Brigitte Reiffenstuel heeft voor elk van de drie aktes periodekledij ontworpen en Charles Edwards volgt haar met decors die bijkans uitpuilen van ondersteunende details. We zien een paleisje in St. Petersburg, een elegante salon in Parijs en een eenvoudig landhuis met uitzicht op een berg in Zwitserland. De muziek van Giordano volgt deze tocht over Europa: zwaar en somber, lichtvoetig en onbekommerd en tenslotte een vermoeden van Alpenfolklore. Voor de cameorol van de pianovirtuoos (‘neef van Chopin’) werd Bryan Wagorn ingeschakeld, in het normale leven repetitor aan de Met. Getooid met een wilde pruik oogde hij als een popartiest. Terwijl hij speelt vindt op het voortoneel de grote confrontatie tussen Loris en Fedora plaats, niet eenvoudig om alles synchroon te laten lopen.

Sonya Yoncheva gaf een doorleefde vertolking van de titelrol al leek ze wel erg goed in staat haar emoties te bedwingen ondanks alle onverwachte ontwikkelingen. Ze zag er prachtig uit in haar getailleerde jurken al had die in de laatste akte wellicht wat meer ‘country style’ mogen zijn. Yoncheva concentreerde zich nadrukkelijk evenzeer op acteren als zingen en maakte daarmee veel indruk. Zowel de lage tonen in de eerste akte als de zeer hoge in de tweede kwamen er prima uit, beheerst en niet te luid, zij het met een toch wel flink vibrato al kan dat worden opgevat als ‘trillen van emotie’. Binnen de mogelijkheden die McVicar haar bood kwam Yoncheva tot een uitzonderlijke prestatie.

Piotr Beczala maakte als Loris pas in de tweede akte zijn opwachting en liet na een paar inleidende vocale schermutselingen met Fedora het muzikale visitekaartje van de opera horen: ‘Amor ti vieta’, een melodie die al vanaf het begin muzikaal wordt aangestipt. Beczala gaf een fraai vertolking en werd zoals verwacht beloond met een open doekje. Ook in het vervolg bleek hij goed op dreef hoewel ik de indruk kreeg dat hij hier en daar wat forceerde. Voor zijn fans is het goed te weten dat Beczala in maart als Lohengrin terugkeert in de serie live in HD, een rol waarin ik hem overigens liever hoor.

Lucas Meachem gaf een degelijke vertolking van de diplomaat De Siriex. Het intermezzo waarin hij het karakter van Russische vrouwen bezingt is een echte showstopper, dit tot ongenoegen van Olga Sukarev die zich even buiten het centrum van de belangstelling geplaatst ziet. Rosa Feola leefde zich helemaal uit in de rol van party animal Olga, door haar vriendin Fedora glimlachend weggezet als onbenul, en diende De Syriex uitgebreid van repliek in haar aria waarin Franse mannen worden vergeleken met wijn die de naam van een weduwe draagt.

Marco Armiliato had de muzikale leiding. Hij liet zijn orkest redelijk ingehouden spelen met veel aandacht voor specifieke instrumentele passages bij de blazers. De emotionele uitbarstingen dienden op het toneel plaats te vinden en daarin gaf Armiliato volledige ondersteuning.

Verder lezen, luisteren en kijken

De Met stelde een aantal mooie video’s beschikbaar die te vinden zijn op de Met website, onder het kopje videos

Maar hier vast  ‘Amor ti vieta’ door Piotr Beszala.

In 1997 zong Mirella Freni de titelrol in Fedora met Placido Domingo als haar Loris.

Peter Franken schreef twee recensies over de opera’s van Giordano:

Chénier op Dvd met Kaufmann en Westbroek

Siberia van Giordano op Bluray Dvd