TEL AVIV – De Israëlische Opera stelde onlangs een nieuwe muzikaal directeur aan, David Stern. Wat de Amerikaanse dirigent ook in petto heeft, aan één ding zal hij niet tornen: muziek van Richard Wagner wordt niet gespeeld. Daarmee respecteert hij een ongeschreven regel die al sinds 1948 in Israël bestaat.

„Ik denk niet dat het een groot verlies is voor het Israëlische publiek”, zei Stern. „Ik dirigeer Wagner nog steeds op andere plaatsen in de wereld, maar er zijn vele andere dingen die het waard zijn om hier te dirigeren.”

Met zijn uitspraak conformeerde Stern zich aan de heersende regel dat Wagner – toch een figuur van formaat in de operageschiedenis – niet welkom is in het kleine land in het Midden-Oosten. Dat is al zo sinds de oprichting van de staat Israël in 1948, al is er nooit iets officieel op papier gezet en is het uitvoeren van Wagner dus wettelijk wel toegestaan. Het pijnpunt zit hem in de associatie van Wagner met het nazisme en met Hitler.

Hitler was een fervent liefhebber van de muziek van Wagner. Nadat hij in 1933 aan de macht kwam, kreeg die muziek dan ook een belangrijke plek in zijn nationalistische bewind.

Wagner zelf was geen nazi – hij stierf vijf jaar voor Hitler geboren werd. Niettemin is bekend dat hij, op z’n zachtst gezegd, niet dol was op Joden. Expliciete antisemitische teksten vind je niet snel in zijn opera’s, maar sommige van zijn werken zijn wel sterk nationalistisch.

De in Israël opgegroeide dirigent Daniel Barenboim kan zich niet vinden in het ‘verbod’. Hij heeft wel eens geprobeerd Wagner aan de man te brengen, maar daar ligt het toch echt te gevoelig voor. Wagner associeert aan zoveel duistere herinneringen, dat de ban op zijn muziek waarschijnlijk nog lang zal voortduren.