Mieczysław Weinbergs muziek is, na jarenlang compleet genegeerd te zijn, bezig aan een comeback. Naxos presenteert op een nieuwe cd de achttiende symfonie en het trompetconcert van de grote meester.

Veel van de composities van Mieczysław Weinberg zijn sterk beïnvloed door zijn leraar en intieme vriend, Dmitri Sjostakovitsj. Nergens komt dat zo duidelijk naar voren als in zijn in 1966 gecomponeerde trompetconcert. Dat ligt uiteraard deels aan de keuze van het instrument. Als geen ander is de trompet geschikt om ironie – de geliefde uitdrukkingsvorm van beide componisten – te verwoorden. Het is door die trompet dat ik veel overeenkomsten zie met het concert voor piano, trompet en strijkers van Sjostakovitsj.

De orkestratie is eveneens ‘des Sjostakovitjs’. Denk daarbij aan zijn Lady Macbeth uit het district Mtsensk. Het wezenlijke verschil zit hem in de verfijning en de afwikkeling van het hoofdthema. Daar waar de leraar zijn eigen grenzen instelde, stapt de leerling eroverheen, de wijde wereld in.

Deel twee, ‘Episodes’, doet me sterk aan Ives denken en in het derde deel, ‘Fanfares’, zoekt Weinberg de atonaliteit op. Daarbij bedient hij zich vrijelijk van improvisaties en ‘free jazz’.

Andrew Balio behoort tot de grootste virtuozen onder de trompettisten. Zijn melancholieke geluid in het tweede deel contrasteert sterk met zijn fantastische improvisaties in deel drie.

Het tweede stuk op de cd is Weinbergs achttiende symfonie. Dat werk is, zoals de titel War – there is no word more cruel al aangeeft, een grote aanklacht tegen oorlog. Weinberg componeerde het in de voor de Sovjet-Unie roerige jaren tachtig.

De onconventionele indeling van de symfonie maakt op mij veel indruk. Het stuk begint met een adagio en eindigt met een adagio. Aan het einde zingt het koor in pianissimo een gedicht van Aleksandr Tvardovsky:

War – there is no word more cruel.
War – there is no word more sad.
War – there is no word more holy
in the sorrow and the glory of these years.
There is and there could not be
any other word on our lips.

Zeer indrukwekkend uitgevoerd door het St Petersburg Chamber Choir en St Petersburg State Symphony Orchestra onder leiding van Vladimir Lande, met solobijdragen van Tatyana Perevyazkina, Ekaterina Shikunova, Vladimir Dobrovolsky en Zahar Shikunov.