Een YouTube-portret dat begint in februari 1873 en dat eindigt met de naam van popzangeres Cher. Dat gaat lukken. De bas/bariton Fyodor Chaliapin behoort tot een categorie legendarische zangers waarvan alleen het laatste deel van hun loopbaan in opnamen is vastgelegd. Een wat statisch portret, met weinig bewegend beeld, met dank aan YouTube.

Lang voor in 1915 de standaard 78-toerenplaat opkwam zong Chaliapin al. Hij was van 1894-’96 verbonden aan het Mariinksy in St. Petersburg, net na zijn opleiding in Tbilisi. In Moskou werd hij beroemd door rollen in Boris Godounov, Iwan de Verschrikkelijke en Sadko.
De rol van tsaar Boris heeft hij op veel plaatsen gezongen. In 1928 werd er door de platenmaatschappijen al gewerkt met opnamen op locatie.

Men reisde onder meer naar Bayreuth voor de eerste Wagner-opnamen. His Master’s Voice nam deze sterfscene op in het Royal Opera House in Convent Garden in Londen. Hij werd op 78-toerenplaat uitgebracht.

In 1901 maakte Chaliapin zijn debuut in La Scala in Milaan, hij zong voor het eerst buiten Rusland. Zijn rol was Mefistofele van Boito. Het was de start van een internationale carrière die hem later, met dezelfde rol, in 1907 in de Met in New York zou brengen. Hier is een opname van “Son lo Spritio” uit Mefistofele. Opgenomen in Covent Garden, London, op 31 mei 1926.

Tijdens het seizoen waarin Chaliapin zijn debuut maakte in New York deed hij niet alleen Mefistofele. Ook de knecht van Don Giovanni in de opera van Mozart, Leporello, bracht hij op de planken in de Metropolitan Opera in ’07-’08. Dit is een opname uit 1923 van de catalogus-aria. Hier is goed te horen dat de bas/bariton ook snel en wendbaar kon zingen. Het is een akoestische opname, zonder elektrische microfoon maar gezongen in een grote hoorn.

Dit is Chaliapin in ‘La Calunnia’ uit de Barbier van Sevilla van Rossini. Helemaal aan het eind is er een fragmentje beeld van de bas die de aria in een studio opneemt. Dat gebeurde in 1926.

In dit filmpje zit wel actie, maar die bestaat uit het aanzetten van de grammofoon. ’La mort de Don Quichotte’ is een fragment uit de opera die Jules Massenet over de legendarische Spaanse edelman schreef. Chaliapin creëerde de rol als eerste in 1910 in Monte-Carlo. Enkele jaren geleden nam José van Dam afscheid met deze rol.

Er is niet veel bewegend beeld van Fyodor Chaliapin te vinden. Maar dit is meteen een clip van een uur. In 1933 speelde de zanger een rol in de film “Adventures of Don Quixote” van regisseur G.W. Pabst. Voor de muziek van die film werd gebruik gemaakt de ‘Quatre chansons de Don Quichotte’ voor bas en orkest van Jacques Ibert.

Chaliapin overleed in 1938. U heeft de naam Feodor Chaliapin wel eens op de aftiteling van een film kunnen zien staan. Hij zat in “The name of the Rose” en in “Moonstruck”, met popzangeres Cher. Maar dan ging het om een van de zes kinderen van de bas/bariton, Fyodor junior.