Zaterdagavond in Trossingen, zondagmorgen in Zürich: dit weekend waren nog geen 120 kilometer van elkaar verwijderd in twee concerten de uiteinden van de operawereld te beleven. Georgina von Benza zong aria’s in de Musikhochschule, Jonas Kaufmann zong liederen in het Opernhaus Zürich. Een grotere tegenstelling is moeilijk voor te stellen.

Als je veel voor opera’s onderweg bent, kun je soms zeer tegengestelde ervaringen opdoen. Zo kun je dingen meemaken die in tijd en plaats weliswaar dicht bij elkaar liggen, maar eigenlijk een wereld uit elkaar liggen. Zo was ik op zaterdagavond op een plek waar operacarrières beginnen en zondagmorgen op een plek waar die carrières hun doel bereiken.

Trossingen is een kleine stad in het zuiden van Duitsland, die als ‘muziekstad’ bekendstaat. Al meer dan 150 jaar worden hier de wereldberoemde mondharmonica’s en accordeons van Hohner gemaakt. Een historisch feit dat de muzikale roeping en het bestaan van de bekende ‘Staatliche Hochschule für Musik Trossingen’ verklaart.

De nieuwe zangdocent van deze Hochschule is niemand minder dan Georgina von Benza, een Hongaarse sopraan. Bij het grote publiek is de beroemdheid van deze uitzonderlijke sopraan helaas kleiner dan ze met haar kwaliteiten verdient.

In de grote concertzaal van de Hochschule zong Von Benza – begeleid door Marco De Prosperis op de piano en gehuld in een feestelijke, wijnrode concertjurk (een majestueuze diva!) – een zwaar programma van grote opera-aria’s.

Het eerste deel was ‘tutto Verdi’, van Aida tot La forza del Destino, via Don Carlo en Il Trovatore. In haar cadens in de aria van Leonora zong ze een fantastische hoge, zachte es – waar hoor je dat vandaag nog? In het tweede deel ging ze verder met Puccini en andere verismo-componisten, van een meesterlijke ‘Vissi d’arte’ tot een stilistische en qua interpretatie perfecte ‘La mamma morta’.

Zonder aarzeling durf ik te beweren dat er op de operabühne van vandaag moeilijk iemand te vinden is die zulk een zang- en interpretatiekunst heeft als Von Benza. Het is zang die met vlees en bloed geproduceerd wordt en direct het publiek raakt. In een tijd waarin Renée Fleming een verismo-cd op de markt brengt, doet het horen van deze sopraan je toch weer geloven dat de operawereld nog in orde is. Goed nieuws voor de studenten, die haar voorbeeld een leer hopelijk zullen volgen!

Langdradig

Waar jonge zangers in Trossingen hun eerste stappen zetten, daar is Zürich één van de plekken waar de groot geworden ‘sterren’ uiteindelijk belanden. Sterren zoals Jonas Kaufmann, die met een liedmatinee op zondag een volledig tegenovergesteld staaltje interpretatiekunst leverde. Waar Von Benza met helder piano en stralende hoogte in haar element is, daar is Kaufmann thuis in donkere, ingetogen en wat hese klanken.

Nadat hij op 7 oktober een liedrecital met Daniel Barenboim in Berlijnse Staatsoper af moest zeggen, net na zijn uitvoeringen van Adriana Lecouvreur bij de Deutsche Oper, zong Kaufmann in Zürich onder begeleiding van Helmut Deutsch in het eerste deel een keur aan liederen van Robert Schumann en in het tweede de Kindertotenlieder en andere, vroege liederen van Gustav Mahler.

In tegenstelling tot Von Benza is de beroemdheid van Kaufmann eigenlijk veel groter dan wat hij daadwerkelijk gepresteerd heeft. Want ondanks alle verfijning en ernstige, sacrale opwinding in zijn zang bleef de uitvoering van deze liederen in mijn oren eentonig en enorm gemanierd, en daardoor nogal langdradig. Al is dat om elf uur ’s morgens op een of andere manier ook wel begrijpelijk.

Hoe dan ook, zoals zo vaak bij liedrecitals schittert men vaak pas aan het einde. Zo ook de unieke ‘bariton-tenor’ Kaufmann. In zijn toegiften liet hij eindelijk zijn stem de vrije loop, losser en spontaner, zodat hij het publiek meesleepte en tot een staande ovatie bewoog. En, niet in het minst, bewees dat hij de titel ‘Sänger des Jahres’ van de Klassik Echo Preis 2010 geheel verdiend heeft.

Twee recitals, twee tegengestelde werelden. Maar wat zal er gebeuren als Von Benza en Kaufmann eens samen zullen zingen?

Alessandro Anghinoni is correspondent van Place de l’Opera in Berlijn en Zürich. Hij is vertaler van beroep en schrijft regelmatig over opera. Voorheen voor bladen als Opernwelt, tegenwoordig op zijn blog Operello&Operella.