Ter afsluiting van de reeks ‘AvroTros vrijdag concerten’ in Vredenburg was op 14 juni Hector Berlioz’ La Damnation de Faust te horen. Het werd een gedenkwaardige avond.

Dit werk stamt uit 1846 en is meer een oratorium dan een opera. De bezetting ken vier rollen voor solisten: (mezzo)sopraan, tenor, bas of bariton, bas; plus een groot koor en orkest. Berlioz was een van de eersten die het Faust- thema voor een opera gebruikte, geïnspireerd door Goethes Faust I. Goethe en de librettisten van diverse opera’s hebben allen zo hun eigen kijk op het thema. Maar als we ons concentreren op de kern van het verhaal dan komt het steeds op het volgende neer.

Faust is een oud geworden geleerde die in de vroege 16^e eeuw terugkijkt op het bestaan in het algemeen en zijn eigen leven in het bijzonder. Dat hij na een leven van studie de essentie van het menselijk bestaan niet heeft kunnen doorgronden plus de gedachte dat hij als kamergeleerde te weinig van zijn eigen leven heeft gemaakt, stort hem in een existentiële crisis. Hij twijfelt aan de realiteit van een hiernamaals, een hemel en natuurlijk ook een hel, allemaal christelijke bedenksels. De duivel in de persoon van Méphistophélès (ook een bedenksel?) krijgt daar lucht van en staat binnen de kortste keren bij Faust op de stoep ‘to make him an offer he can’t refuse’. Hij stelt zich geheel in dienst van Faust en zal tijdens diens leven al zijn wensen vervullen in ruil voor een blijvend dienstverband na de dood. Dan worden de rollen omgedraaid en is Méphistophélès de meester en Faust zijn knecht. Dat dit samenhangt met een verblijf in de hel, hoeft niet per se vermeld te worden.

In de versie van Berlioz beperken de avonturen van het duo Faust en Méphistophélès zich in hoofdzaak tot het verleiden van de jonge maagd Marguerite en een poging haar te redden van de galg, de straf voor het vergiftigen van haar moeder met een slaapmiddel dat Faust had verstrekt om haar steeds ongestoord ’s nachts te kunnen bezoeken. Méphistophélès belooft Faust te helpen, maar eist in ruil daarvoor zijn ziel. Vervolgens laat hij Marguerite aan haar lot over en neemt Faust regelrecht mee naar de hel. Echter het arme meisje wordt alsnog in zoverre gered dat ze tot de hemel wordt toegelaten.

La Damnation de Faust kent vrijwel geen verhaallijn, het zijn fragmenten die worden gedragen door een muzikaal continuüm. Als Berlioz het personage Brander niet een lied had laten zingen over een rat en Méphistofélès over een vlo, om Faust een beetje op te vrolijken, zou er hooguit een uurtje  overblijven waarin gezongen wordt. Zodoende heeft het orkest hier feitelijk de bepalende inbreng. De Hongaarse mars is er met de haren bijgesleept, maar is wel een van de succesnummers uit dit werk. Ook in andere tussenspelen kan het orkest zich helemaal uitleven.

Dat was aan het Radio Filharmonische Orkest beslist goed besteed. Onder leiding van Karina Canellakis gaf het RFO een voortreffelijke uitvoering van Berlioz’ partituur. Op gezette momenten voegde zich daar het Groot Omroepkoor (ingestudeerd door Klaas-Jan de Groot) bij en zwol het geluid aan tot enorme proporties. Fausts hellevaart werd zo een fantastisch spektakel. En dan heerst er plotseling weer rust in de hel en gaat de aandacht uit naar het lot van Marguérite. Dat vraagt om cherubijnen in de vorm van kinderstemmen, mooi vertolkt door leden van het Nationaal Kinderkoor en het Nationaal Jongenskoor.

Tenor David Junghoon Kim nam de titelrol voor zijn rekening. Na een wat aarzelend begin wist hij zich uitstekend staande te houden in het bij wijlen muzikale geweld om hem heen. Krachtige stem, welluidend en vast in de hogere regionen, mooi optreden.

Zijn directe tegenspeler Méphistofélès kwam voor rekening van de bariton Christopher Purves die op het laatste moment de aangekondigde Ildebrando d’Arcangelo verving. Zulke ‘einspringers’ mogen er van mij wel vaker te horen zijn. Purves is een wat oudere forse man en met zijn kale hoofd en gekleed in een kostuum met kilt oogt hij direct als iemand van buiten de normale leefwereld van Faust. Purves kent de rol als geen ander en liet met kleine gebaren, mimiek en stembuigingen merken dat hij er ook goed acterend mee uit de voeten kan.

Zeker voor de pauze was hij de ster van de avond. Met zijn krachtige stem en zonder ook maar een moment zichzelf te overschreeuwen was hij duidelijk de baas op het toneel zodra hij ‘aan de beurt was’. Tussentijds was er een kort optreden van het toch wat onbeduidende personage Brander, adequaat verzorgd door de bas Alexander Grassauer.

Na de pauze komt Berlioz eindelijk ter zake: Marguérite moet worden verleid, bezwangerd en verlaten. Mezzosopraan Paula Murrihy gaf een prachtige vertolking van de aria ‘Roi de Thule’, in opvallend laag tempo gezongen waarbij Canellakis haar zorgvuldig volgde. Haar duet met Kim kwam goed uit de verf maar waar ik altijd naar uitkijk in dit werk is natuurlijk het topstuk ‘D’amour l’ardente flamme’. Murrihy zong dit ontroerend mooi, vocaal het mooiste moment van de avond. Een heerlijke stem heeft die vrouw.

Zowel de medewerkenden als de toeschouwers konden terugkijken op een zeer geslaagde seizoen afsluiting.

Het gehele nieuwe seizoen van AVRO/TROS vindt u hier.

Verder lezen, luisteren en kijken

Het concert van vrijdag 14 juni is op NPOKlassiek terug te luisteren.

Een jaar geleden was Siobhan Stagg de ster van het AVRO TROS Concert

Sopraan Paula Murrihy in een aria uit Händels Ariodante.

Christopher Purves praat over een geënsceneerde uitvoering van La Damnation de Faust.