Het Muziekgebouw aan ’t IJ viert zijn tienjarig bestaan onder meer met een dubbelrecital van bariton Matthias Goerne. Afgelopen dinsdag zong de befaamde liedzanger deel één: Die schöne Müllerin van Franz Schubert. Het werd een opvallend vrije vertolking, gewillig begeleid door pianist Alexander Schmalcz.

Toen Schubert in 1823 de twintig liederen van Die schöne Müllerin componeerde, op basis van gedichten van Wilhelm Müller, ging het slecht met hem. Hij leed aan syfilis, had geen geld en was zwaar depressief. Toch moet hij ergens energie vandaan hebben gehaald, want Die schöne Müllerin, over een molenaarsknecht die afgewezen wordt door zijn geliefde en levensmoe raakt, is een meesterwerk. Een hoogtepunt van de romantiek.

De Duitse bariton Matthias Goerne (1967) wordt gezien als één van de beste liedzangers van deze tijd. Over zijn stem is al zoveel moois geschreven: hij modelleert pure klankkleuren, zingt prachtig legato, heeft een superbe beheersing van de hoge noten en verbaast je met zijn vertolkingen van ruwe, brute emoties.

Ook voor mij is Goerne een uitzonderlijk goede liedinterpretator. Hij kruipt niet zozeer in de rol van zijn protagonist, maar stelt zich op als eigenzinnige verhalenverteller. Ook in deze liederencyclus wordt hij niet één met het karakter van de zielige molenaarsknecht. Hij neemt de emotionele woorden ter hand en geeft er een eigen invulling aan. Waar je een vrolijk accent verwacht, kan het zomaar zijn dat Goerne die nuance laat liggen. Liederen met tempo schroeft hij op tot ijltempo, gedragen liederen worden groots uitgerekt.

Voorafgaand aan het recital werden we door iemand van het Muziekgebouw streng toegesproken. Als iemand met zijn mobieltje foto’s of filmopnames zou maken, zouden de zanger en zijn pianometgezel subiet het podium verlaten. Deze strenge waarschuwing werkte bepaald niet sfeerverhogend.

Goerne zou twee weken geleden in de concertante Tristan und Isolde van de NTR ZaterdagMatinee meezingen, maar moest wegens ziekte afzeggen. Bij het eerste lied, ‘Das Wandern’, leek hij nog niet geheel hersteld. Hij klonk wat kelig en als hij flink adem haalde, hoorde je valse lucht op zijn stem. Hij wiebelde ook meer dan gebruikelijk bij het zingen. Het leek hem niet gemakkelijk af te gaan.

‘Ungeduld’ werd een lief lied. Maar waar Goerne zou moeten uitpakken in de laatste regel (“Dein ist mein Herz…”) bleef hij achter. Niet in overtuigingkracht, maar wel in hoogte. Hij revancheerde zich gelukkig met het romantische en honingzoete ‘Morgengruss’. Hij spon de liefdeswoordjes breed uit, prachtig op toon en met veel legato. Kleurrijk vertolkt.

Als luisteraar zit je nooit samen met de zanger en zijn pianist in de kleedkamer, maar ik vroeg me wel af hoe de relatie is tussen Goerne en Schmalcz. Je merkte dat Goerne duidelijk de boventoon in deze uitvoering had. Schmalcz speelde soms ook erg bedachtzaam. In ‘Des Müllers blumen’ zag je de zanger de pianist zelfs aansporen.

Dat een eigen interpretatie van een lied ook ronduit lelijk kan zijn, bleek bij het snelle lied ‘Der Jäger’. De bariton dreunde de woorden op. Het was zeker virtuoos, maar de betekenis van het lied ging verloren. Boos en bijna brallerig – maar zeker niet lelijk – klonk het lied ‘Die böse Farbe’. Wat een ongeremdheid.

De afsluiter, het slaapliedje ‘Des Baches Wiegenlied’, werd weer stroperig langzaam gezongen. Het klonk fragiel en soms ijl in de hoge regionen. Het riep een mooi en troostend gevoel op; hoop voor het leven.

De fans gaven het tweetal een langdurig applaus. Een toegift kwam er niet.

Vanavond zingt Goerne deel twee van zijn dubbelrecital: Schwanengesang van Schubert. Zie voor meer informatie de website van het Muziekgebouw aan ’t IJ.