RPhO speelt Mahler 8 met kracht en nuance
Chef-dirigent Yannick Nézet-Séguin koos ervoor om dit seizoen met onder meer de achtste symfonie van Gustav Mahler een punt te zetten achter zijn succesvolle jaren bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Het werd vrijdagavond een uitroepteken met prachtige nuances in een bomvolle Doelen in Rotterdam.
Twee machtige koorgroepen waaierden uit aan beide zijden van het imposante orgelfront in de Grote Zaal van De Doelen. In een perfecte klankbalans stonden links het Spaanse Orfeón Donostiarra als koor 1 en rechts het Groot Omroepkoor en het Rotterdam Symphony Chorus als koor 2. De eerste uitroep ‘Veni creator, Spiritus’ schoot messcherp de zaal in na het daverende openingsakkoord in es-groot op het Doelen-orgel.
Het werd een machtige creatie die de soepel zwaaiende armen en expressieve handen (zonder dirigeerstokje) van dirigent Nézet-Séguin ontlokten aan het maximaal grote Rotterdams Philharmonisch Orkest, aan de koormassa – met het Nationaal Jeugdkoor een etage lager bij het orkest – en het achttal solisten. Zeven van hen stonden op de linkertribune vóór het koor en zongen zonder problemen over het orkest heen. Een uitstekende positie, want de solozang mengde voortreffelijk met zowel de koren als het orkest. De achtste solist, de stem van de engel in de slotfase, klonk hemels van achter uit de zaal. Een magisch moment uit velen.
Néget-Séguin legde veel nuancering in zowel de klanksterktes als in de keuze van het tempo. Het daverende eerste deel op tekst van de pinksterhymne ‘Veni Creator’ werd daardoor een spannend verhaal over de intensiteit van het leven, de liefde en de schepping. Stuwend en dynamisch, scherp in de ritmiek, maar ook intiem en vloeiend liet Néget-Séguin het droombeeld ontplooien dat Mahler overkwam in 1906.
Laaiend stemmenvuur
Het eerste deel is een oratorium waarin solisten en koor elkaar afwisselen in het herkauwen en fijnproeven van zinsneden uit de hymne. Prachtig werd dat uitgewerkt in de passage ‘Infirma nostri corporis’ (schenk ons kracht). Het koor realiseerde die vederlicht in samenspel met een soloviool, gevolgd door een expressief orkesttussenspel als overgang naar een herhaling van de Infirma-tekst, nu door de tenorsolist.
De stem van Michael Schade straalde door de zaal naar het hoogtepunt op het woord ‘Lumen’ (licht), waarbij zijn lyrische tenorgeluid magisch versmolt met de hobo. Mahler zorgde voor een sensationele overgang door in de aansluitende koorpassage een generale pauze te plaatsen, een ongelooflijk spanningsmoment voordat het koor uitbarst in het ‘Accende, lumen sensibus’ (ontsteek licht in onze gevoelens). Nézet-Séguin nam die pauze verrassend kort. De lichtvlam sloeg meteen in de pan! Een laaiend stemmenvuur door het hoge tempo dat de dirigent oplegde aan het virtuoos reagerende ensemble van orkest en koor.
Verlossende engel
Het tweede deel van de symfonie heeft veel weg van een opera. Het begint met een mysterieus koorgezang waarin een wonderlijk landschap wordt geschilderd, waar allerlei figuren rondzweven. Het orkest kleurt de geheimzinnige sfeer in.
Mahler koos als inspiratiebron de slotscène uit het toneelstuk Faust van Johann von Goethe. De solorollen dragen symbolische namen als Magna Peccatrix (Grote Zondares), verwijzend naar Maria Magdalena, en Pater Ecstaticus, een zwevende mysticus die liefde bezingt als “Ewiger Wonnebrand” (eeuwige brand van vervoering). Het werd met warme en steeds heftiger wordende expressie gerealiseerd door bariton Markus Werba. Op de hoogste noot in de afsluitende regel “ewiger Liebe Kern” maakte hij zelfs een extatisch sprongetje.
Mahler benutte ook kinderstemmen om de onaardse sfeer te beklemtonen. Néget-Séguin besteedde veel aandacht aan de expressie door het met merendeels meisjes gevulde Nationaal Kinderkoor, dat de rol van ‘Selige Knaben’ met pittige accenten realiseerde.
Magisch mooi was de scène waarin een soort verlossende engel, Mager gloriosa genaamd, van hoog achter uit de zaal het betoverende “Komm, komm” zong, waarop de tenor in de rol van Doctor Marianus het meeslepende ‘Blicket auf zum Retterblick’ (ziet tot haar wier blik bevrijdt) inzette, met uitroepen als “Jonkvrouw”, “Moeder” en “Koningin”, waarna het totale koor vanuit een superzachte inzet de ode aan het eeuwig vrouwelijke overweldigend zong.
Het solistenteam met de indrukwekkende sopranen Angela Meade en Erin Wall, de mezzosopranen Michelle DeYoung en Mihoko Fujimara, tenor Michael Schade, bariton Markus Werba en bas Christof Fischesser smolt samen met de koren, aangevuurd door een dirigent die met alle krachten in zijn kleine gestalte de extase naar het toppunt voerde.
Zoals in een theater werd de zang ter weerszijden van het podium van boventiteling voorzien. Het was echter gissen welke vrouwensolist welke rol zong, terwijl in het vouwblad dat als programma diende bij de solistennamen evenmin een rolaanduiding te vinden was. Opvallend: geen enkele Nederlandse solist deed mee aan deze achtste. Dirigent Néget-Séguin bevindt zich blijkbaar al helemaal in de internationale sfeer van de New Yorkse Metropolitan Opera, waar hij vanaf komend seizoen de muzikaal leider wordt.
Vanavond is Mahlers achtste in het Paleis voor Schone Kunsten in Brussel te horen. Zondagmiddag staat het programma weer in de Rotterdamse Doelen. Er werden zowel opnames voor een dvd als voor een cd gemaakt.
De auteur
22Reacties
Tip van een koormeisje uit het Rotterdam Symphony Chorus… links stond koor 1, het Spaanse koor. Rechts stonden het RSC en het GOK samen als koor 2…
Is dit Yannick? Ziet er wel anders uit tegenwoordig, geschoren hoofd.
Yannick gaat pas 10 juni er “een punt achter zetten” met een optreden met Joyce DiDonato (uitroepteken).
Het enkele ‘Komm’ is natuurlijk niet ‘het betoverende’ van Mater Gloriosa (overigens niet een ‘soort verlossende engel’ maar de maagd Maria, Koningin van de Hemel) maar wat daarachter volgt:
‘Hebe dich zu höhern Spären! Wenn er dich ahnet, folgt er nach’.
gezongen vanuit de laatste loge, HOOG achter in de zaal (alsof vanuit de Hemel). Prachtig theatraal.
Beste lezers,
Bedankt voor de reacties en correcties. Het artikel is aangepast.
Hartelijke groet,
Jordi Kooiman
…maar niet helemaal.
Ook zondagmiddag zat de zaal bomvol.Het was een overweldigende uitvoering. Ritmisch uiterst sterk en met grote dynamische contrasten. Strak, robuust en beheerst geleid door Yannick Nézet-Séguin. De solisten waren met grote zorgvuldigheid gekozen en voldeden meer dan uitstekend.De concertzaal in Rotterdam is veel geschikter voor uitvoeringen van Mahler 8 dan Het Concertgebouw in Amsterdam. Het geluid krijgt de ruimte en slaat niet dood.Voor mij was dit één van de beste uitvoeringen die ik in Nederland gehoord heb.Meestal voldeden de solisten onder Haitink, Chailly, De Waart en Gergiev niet altijd.In het komend seizoen krijgen we nog een Mahler 8 van het Nederlands Philharmonisch Orkest o.l.v. Albrecht en het seizoen daarop het KCO o.l.v. Gatti.
Wordt het Rotterdams Philharmonisch Orkest ook Koninklijk ter gelegenheid van het eeuwfeest?
Geachte,
Dank voor uw bespreking van het bijzondere Mahler 8 concert.
Uw recensent schrijft over het Nationaal jeugdkoor. Dit betreft echter het Nationaal Jongenskoor en het Nationaal Kinderkoor, zoals in het programma te lezen is. Het Nationaal Vrouwen Jeugdkoor is van oudere leeftijd en een ander koor van Nationale koren.
Ik vind het jammer te lezen dat er met zoveel omhaal van woorden zo weinig aandacht is voor de juiste weergave van de naam van dit jongenskoor en kinderkoor.
Mvg, M. Koning
Ik had dit concert zaterdag in de Brusselse BOZAR moeten gaan horen. Door omstandigheden ben ik niet kunnen gaan. Blijkbaar heb ik iets unieks gemist! Ik zal me troosten met de komende DVD opname…
N.B. Mr Kooiman,
Nu blijkbaar sommige ‘oude getrouwen’ naar deze (overigens nog steeds uiterst interessante) blog (die ik ook steeds blijven lezen ben) schijnen terug te keren, zoudt U het toch niet eens in overweging nemen om terug ALLE artikelen voor commentaar open te stellen? Toe nou, wat hebt U erbij te verliezen? Het is frustrerend geen commentaar te kunnen geven op bvb het programma van de komende seizoenen…
Denk er nog eens over na…
Iemand die het steeds goed met U gemeend heeft.
Geheel mee eens Stefan. Ik ben ook nog steeds zeer terughoudend in mijn reacties.
Gloeiend mee eens, enneh: spelregelovertredingen gewoon deleten!
(Sorry, Mahler 8!)
Come un Dio Redentor,
l’orbe inter rinnovate!
…
Per voi se allieti il mondo
Date la liberta!
Helemaal mee eens kom op U beslissing terug.
zou fijn zijn.DANK U.
PS
Op gevaar af dat het op smeken gaat lijken: misschien een proefperiode, Jordi?
(Voor alle duidelijkheid, en ik spreek ongetwijfeld voor meerderen: niet dat wij zo nodig ons ei kwijt moeten maar het Magazine wordt er voor ons domweg nog interessanter door.)
Ik doe graag een duit in het zakje. Weliswaar ben ik geen fanatieke ‘reageerder’, maar de site mist nu wel een deel van de charme…
Voi Signor, che giusto siete,
ci dovete or ascoltar!
Psst… wisten jullie dat Olivier Keegel van Operagazet straf heeft gekregen van de Nationale Opera? Hij krijgt geen vrijkaarten meer en mag niet meer op persbijeenkomsten van DNO komen omdat hij een kritisch stuk heeft geschreven over het nieuwe seizoen (gepubliceerd in het Parool).
Ik vraag mij dan af: zou het Politburo aan de Amstel Place de l’Opera ook de wacht hebben aangezegd? Al die reacties van ons, vaak kritisch, dat komt het imago van DNO natuurlijk niet ten goede en al helemaal de contacten van Place niet…
Dus Stefan, commentaar kunnen geven op het programma van het komende nieuwe seizoen dat moeten we met zijn allen niet meer willen….. want voordat je weet zijn Jordi en zijn redacteuren ook alle privileges kwijt.
Eerlijk gezegd vind ik het ongelofelijk dat hij nog vrijkaartjes kreeg na zijn jarenlange kruistocht tegen alles wat in de buurt van het Waterlooplein kwam, zijn ongenuanceerde neergesabel van alles wat maar enigszins afweek van zoals hij vindt dat het hoort, deze enige echte kenner, zijn beledigingen aan het adres van degenen die het wel konden waarderen, het zogenaamde klapvee. Hoezo Politbureau: hij mag toch schrijven wat ie wil? Maar wel kaartje kopen, doe ik ook.
@Leendert: Zeker wel Politburo. Jarenlang gefaciliteerd en en er nu uitgeknikkerd. Hadden ze dat niet eerder kunnen bedenken? Is het niet opmerkelijk dat na publicatie van zijn kritiek in het Parool hij straf krijgt? Je kunt toch niet ontkennen dat hij gestraft wordt voor zijn artikel in het Parool? ‘Gevaarlijke’ criticaster, die niet meer gefaciliteerd mag worden!
Ik ben het lang niet altijd met Olivier Keegel eens, vindt hem soms ook wel erg vilein in zijn argumentatie maar vindt zijn recensies altijd waardevol om te lezen.
Waar kan ik uw recensies lezen?
Erik Voermans in Het Parool van 14 maart:
“Keegel spreekt tegen dat hij louter afkrakende recensies over DNO publiceert. “Dat is een groot misverstand. Sinds september 2017 was ik positief over La forza del destino (muzikaal 8, regie 8), Tristan und Isolde (muzikaal 9, regie 9), La bohème (muzikaal 8, regie 6), de Puccini-Zemlinsky double-bill (muzikaal 9, regie 7). Vrijwel steeds hoge cijfers voor het muzikale/zanggedeelte. Regie minder, maar Opera Gazet (en ik) zijn nu eenmaal zeer kritisch in dit opzicht.”
Mensen uitmaken voor autist en andere beledigingen en dan van dezelfde persoon vrijkaartjes willen. Hij beroept zich op vrijheid van alles en nog wat, maar als je het niet met hem eens bent, dan komt hij met hoofdletters en grove taal. (Lijkt wel Geert W.) 10 mensen (waaronder zijn eigen verbannen hoofdredacteur) heeft hij toch zover gekregen om te tekenen. Zelfs mensen ontvrienden op Facebook omdat ze niet willen tekenen. (wie ‘censureert’ nou, je bent vrienden, maar je accepteert geen andere mening)
Hij mag gaan en schrijven wat hij wil, maar dan op eigen kosten. Zijn recensies zijn verder vaak wel lezenswaardig en inderdaad de laatste tijd positief, maar vaak ook erg voorspelbaar. Een recensie beginnen met waarom dit geprogrammeerd wordt en niet iets anders is ook niet echt relevant. Vooringenomenheid is hem niet vreemd.
Uiteraard haal ik hier twee dingen door elkaar. Zijn kritiek op DNO en zijn gedrag op sociaal media. Maar ook dat laatste deed hij bij berichten van DNO, met de gebruikelijke hoofdletters. Kritiek geven mag en pittig ook, maar niet onder de gordel en op de man. Het stuk van Paul Korenhof kan ik bij iedereen aanbevelen.
@L. Roetman: Het is niet alleen op seizoenprogrammeringen dat het jammer is geen commentaar meer te kunnen geven, ook op andere artikelen (en de reden daarvoor blijft me duister)
En als het echt de vrees is voor vergeldingen van de Nationale Opera na te ongepaste kritiek, waarom mag er dan nog wel op recensies gereageerd worden?
En Olivier Keegel, tja zijn commentaren gaan inderdaad van (zeer) interessant en positief tot soms ongepast venijnig en ‘op de man’.
Moet hij daarom ‘bestraft’ worden door de Nationale Opera? Wellicht niet (leve de vrije meningsuiting!) maar het is een o zo menselijke reactie…
ben het dikwijls niet met’m eens maar oliviertje is nu wel de beste recensent van de lage landen. Zegt ten minste waarop het staat en heeft kennis van zaken.
Ik ben sowieso tegen het principe van vrijkaarten maar als je iemand gedurende lange tijd deze gnut, neem je dit ‘privilege’ niet zo maar af na een terecht negatief artikel over het komend ellendig seizoen.
En tot slot place de l’opera is niet echt het oord om te kissebissen over het wel dan niet etc etc aangaande Oliviertje. Doe dat op zijn eigen terrein ‘operagazet’
Just my two cents