Afgelopen dinsdag ging een omstreden productie van Samson et Dalila van Camille Saint-Saëns in première in Antwerpen. De Vlaamse Opera liet de Israëlische Omri Nitzan en de Palestijnse Amir Nizar Zuabi samen de regie doen, wat een controversieel resultaat opleverde.

De productie stond bij voorbaat al in de picture doordat Joods Actueel bezwaar maakte. Het maandblad vond de opera anti-Joods. De regisseurs hebben het verhaal uit het bijbelboek Richteren geactualiseerd naar anno nu en daarbij de Israëli’s afgeschilderd als de bezetter, de onderdrukker, en de Palestijnen als het slachtoffer.

Volgens Thea Derks van Radio 4 was het publiek het grotendeels met het Joodse tijdschrift eens. Althans, er klonk volgens haar ‘massaal boegeroep’ na de première. „De boodschap dat Israël tegenwoordig zelf een onderdrukker is, wordt er zó eenduidig ingeramd, dat het begrijpelijk is dat een Joods tijdschrift hiertegen al voor de eerste uivoering protesteerde”, schrijft ze.

Niettemin komt ze tot een positieve conclusie over de enscenering van het Israëlisch-Palestijnse koppel. „Ik kon het boegeroep goed begrijpen, hoewel ik sympathie koester voor de poging van Nitzan en Zuabi. (…) Toch is deze productie waardevol, want zij geeft een aanzet om anders naar de geschiedenis te kijken.”

Boegeroep bespeurde ook Frits van der Waa (Volkskrant). „Het bacchanaal in de derde akte krijgt gestalte als een ballet van soldaten, die seks bedrijven met hun wapens, wat er heel onsmakelijk uitziet en al tijdens de voorstelling boegeroep oogstte”, schrijft hij na de première.

Maar ook de Volkskrant-recensent is – ondanks het noemen van enkele misplaatste scènes – uiteindelijk voorzichtig positief in zijn oordeel. „Als poging om iets aan de wereld te veranderen is het een moedige onderneming die hoe dan ook te denken geeft en daarom als geslaagd mag worden beschouwd.”

Noemenswaardig is het te vermelden dat morgen (zaterdag 2 mei) in Köln een andere omstreden productie van Samson et Dalila in première gaat. Regisseur Tilman Knabe is bij het Duitse operahuis zo ver gegaan dat eenderde van het koor zich ziekgemeld heeft en ook een solist is afgehaakt.

Knabe gebruikt onder meer 8.000 liter theaterbloed om zijn enscenering – met groepsverkrachtingen en massamoorden – kracht bij te zetten. Het bracht het operahuis ertoe om een minimumleeftijd van 16 jaar te adviseren voor de voorstelling.