Elysium is de titel die sopraan Jeannette van Schaik en pianist Peter Nilsson hebben gegeven aan hun album met een bloemlezing van romantische liederen van Respighi, Korngold en Strauss. Het programma is zorgvuldig samengesteld en zeer consistent. Veel melancholie, maar dat volgt als vanzelfsprekend uit de titel: Elysium is een deel van het dodenrijk.

In de Griekse mythologie is Elysium, ofwel de Elyseese velden, oorspronkelijk het gelukzalige deel van het dodenrijk dat is voorbehouden aan helden die de goden onsterfelijkheid gunden. Als wagneriaan denk ik dan natuurlijk gelijk aan het Walhalla. Later werd het vooral de bestemming voor hen die zich tijdens hun leven waardig hadden getoond, een soort paradijs.

Hoe het ook zij, alles draait hier om de grens tussen leven en dood in enigerlei vorm. De liederencyclus Deità Silvane van Ottorini Respighi roept een surrealistisch beeld van de natuur op, bewoond door mythologische figuren. Zo ongeveer zou dat paradijs kunnen zijn. Met uitzondering van het snellere ‘Musica in horto’, een echte tongue twister, wordt de luisteraar meegenomen in een omgeving waarin alles rustig voortkabbelt. Met ‘Crepuscolo’ slaat de stemming om; langzaamaan wordt naar een afscheid toegewerkt. Van Licinio Refice is als intermezzo zijn ‘Ombra di Nube’ opgenomen, waarmee plotseling een zekere dramatiek zijn intrede doet, in mijn beleving één van de mooiste tracks op de cd.

Vervolgens komt Respighi weer terug met twee liederen waarin wordt gereflecteerd op het voorbije leven en de naderende dood. Daarmee is de weg geëffend voor de Abschiedslieder van Erich Wolfgang Korngold, geschreven in de periode dat hij werkte aan zijn meesterwerk Die tote Stadt. De componist bevond zich duidelijk in een levensfase waarin de gedachte aan een paradijselijk hiernamaals hem geen troost kon bieden. Jeannette geeft een prachtige vertolking van deze melancholieke liederen, maar ik word er een beetje treurig van. Het zal de leeftijd wel zijn, ben niet meer zo jong.

Het laatste deel van het programma bestaat uit liederen van Richard Strauss. Als groot liefhebber van zijn opera’s en Strauss’ love affair met sopranen komt het klankbeeld me hier het bekendste voor. De cyclus Mädchenblumen vergelijkt meisjes en vrouwen met bloemen, wat in het opgewekte ‘Mohnblumen’ vooruit lijkt te wijzen naar een type als Zerbinetta, zoals Hein van Eekert terecht opmerkt in zijn begeleidende teksten. Ik merkte dat ik daadwerkelijk ergens een bepaalde melodische wending verwachtte die ik ken uit de aria ‘Großmächtige Prinzessin’. Maar nee, zover ging het toch niet.

Mijn favoriet in dit gedeelte is ‘Das Rosenband’, waarin ontluikende liefde rechtstreeks naar het paradijs lijkt te voeren, heel treffend vertolkt. ‘Die Georgine’, over de dahlia die altijd laat bloeit, als de lente al voorbij is, kan als metafoor voor liefde op latere leeftijd bijna geestig worden genoemd. Met ‘Morgen’, één van Strauss’ mooiste liederen, neemt Jeannette afscheid, een betere keuze had ze niet kunnen maken.

Hoewel het natuurlijk geen programma voor een liedconcours betreft, moet me van het hart dat ik iets meer variatie in het klankbeeld wel prettig had gevonden. Hier spreekt natuurlijk iemand die een uitstapje maakt uit zijn comfortzone, de operawereld. De consistentie van het programma bepaalt echter in mijn beleving vrij sterk het genre van de opgenomen liederen.

Met haar prachtige stemgeluid geeft Jeannette van Schaik een zeer beheerste, goed geïntoneerde vertolking van in totaal 22 liederen, een ware tour de force. Alle waardering voor deze enorme prestatie. De begeleiding van Peter Nilsson sluit steeds perfect aan op de zang; die twee zijn volledig op elkaar ingespeeld. Voor liefhebbers van het lied is deze cd een absolute aanrader.

De cd Elysium is op 25 september uitgebracht en te bestellen via de website van Jeannette van Schaik.